تردیدی وجود ندارد که داشتن فن بیان قدرتمند، شانس موفقیت و کامیابی در دنیای امروزی را افزایش خواهد داد. پس ضروری است به عنوان یک موضوع مهم، بدانیم که مفهوم و معنی فن بیان چیست یا «Speaking Skills» را  به صورت دقیق و مشخص بیان کنیم. با ما در ادامه این متن همراه باشید تا با بهترین معنی از فن بیان آشنا شوید.

فن بیان چیست؟ تعریف خلاصه و ساده

فن بیان در حقیقت همان توان سخن‌ گفتن (در هر شرایط و زمان) است. زمانی که صحبت از فن بیان به میان می‌آید، جدا از این که شما چه کسی هستید؟ چه کاری دارید؟ با چه کسی صحبت می‌کنید، توانایی برقراری ارتباطتان اهمیت پیدا می‌کند.

فقط کافیست که از زبان خود استفاده کنید، شما نیاز به بهبود فن بیان خود دارید. اگر می‌خواهید با دوستان خود ارتباط خوبی برقرار کنید، روابط عمومی خوبی داشته باشید، منظور خود را به خوبی به مخاطبانتان منتقل کنید و همچنین کاری کنید که بقیه از همنشینی و صحبت با شما لذت ببرند باید «فن بیان» خوبی داشته‌باشید.

از طرف دیگر، ما انسان‌ها مدام با یکدیگر در ارتباطیم. ارتباطاتی که از طریق کلام و گفت‌وگو شکل می‌گیرند و ادامه پیدا می‌کنند. همه ارتباطات ما از قبیل کاری و شخصی مبتنی بر کلام و بیان هستند. پس به راحتی می‌توان فهمید که فن بیان نقش مهمی را در زندگی ما بازی می‌کند، تا جایی که می‌توان آن را به عنوان یک فن و یا مهارت معرفی کرد. مهارتی که همه ما به آن نیازمندیم. در این مقاله به طور مفصل درباره چیستی فن بیان و اهمیت آن به بحث می‌پردازیم. به‌صورت خلاصه فن بیان به این معنا است که ما بدانیم چه چیزی را در چه زمانی و به چه شکلی بگوییم.

ویژگی‌های داشتن فن بیان مناسب

در واقع ما باید کلمات و سخنان خود را در زمان مناسب و با لحن و شیوه مناسب با دیگران به اشتراک بگذاریم. البته که این تعریفی کلی است و ما نیاز داریم که کمی دقیق‌تر هر یک از این ویژگی‌ها را مورد بحث قرار دهیم. به همین خاطر به سراغ معرفی بیشتر این سه ویژگی می‌رویم:

1. انتخاب کلمات، مهم‌ترین نکته برای فن بیان قوی!

پیش از شروع هر سخن و گفت‌و‌گویی، نیازمند انتخاب کلمات هستیم. ابتدا باید نسبت به آنچه می‌خواهیم بگوییم یک دید کلی داشته باشیم و سپس به سراغ بیان آن برویم.

در واقع یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که افراد در گفت‌وگوهای خود تجربه می‌کنند این است که در انتخاب کلمات موفق نیستند و همین باعث می‌شوند که نتوانند بیان خوبی داشته باشند. در واقع هر کلمه بار و معنای خاص خود را دارد و بسیار پیش می‌آید که در موقعیتی ما انتخاب‌های متعددی داشته باشیم، بااین‌حال همیشه یک‌سری کلمات بهتر و دقیق‌تر منظور و سخن ما را منتقل می‌کنند.

پس اولین رکن در پرورش فن بیان داشتن دید مناسب از کلمات و انتخاب هوشمندانه آنان است.

2. زمان و مکان گفتگو، در بد و خوب بودن فن بیان شما موثر است!

یکی دیگر از مسائلی که در رابطه با فن بیان مطرح است، زمان و مکان گفت‌و‌گو است. همه ما ضرب‌المثل معروف «هر سخن جای و هر نکته مکانی دارد» را شنیده‌ایم. در واقع با توجه هدف و موضوعی که در ذهن داریم، باید مراقب باشیم که کلمات و سخنانمان را در زمان مناسب و در مکان مناسب به زبان آوریم. برای مثال این خیلی معقول نیست که ما در یک جشن به سراغ رئیس خود برویم و از او درخواست افزایش حقوق کنیم؛ بلکه بهتر آن است که در زمان اداری و یک مکان مناسب به بیان درخواست خود بپردازیم.

3. اهمیت لحن در فن بیان، کمتر از کلمات و زمان و مکان نیست!

سومین ویژگی فن بیان استفاده و به‌کارگیری لحن و شیوه مناسب برای بیان سخنان است. در واقع ما برای حرف زدن باید تن صدا و لحن مناسب با موقعیت را اتخاذ کنیم.

برای مثال یک درخواست، زمانی می‌تواند محترمانه باشد که کلمات محترمانه همراه با لحنی محترمانه باشد. بسیار پیش می‌آید که فردی کلمات محترمانه‌ای را برای گفت‌وگو انتخاب کند ولی با لحنی تهاجمی آن را بیان کند.

طبیعی است که چنین مکالمه‌ای نمی‌تواند یک مکالمه ماهرانه باشد چرا که همان‌طور که چیزی که ما می‌گوییم مهم است، چگونگی گفتن هم مهم است و چه بسا اهمیت بیشتری داشته باشد. پس سومین ویژگی فن بیان لحن و تن صدا و چگونگیِ بیان است.

فن بیان خوب داشتن، چه کاربردهایی دارد؟

فن بیان آنقدر گسترده‌ است که ما تنها در ادامه به برخی از کاربردهای آن اشاره می‌کنیم.

• فن بیان در موقع سخنرانی و صحبت در جمع به کار می‌رود
• برای گویندگی و مجری‌گری ضروری و لازم است.
• مشاوران و روان‌شناسان به داشتن آن حسابی نیازمندند!
• وکیل‌ها برای دفاع ارائه دلایل (و البته قاضی) باید فن بیان قدرتمندی داشته باشند.
• همه افراد باید در هنگام مصاحبه یا معرفی خود در برنامه‌های مختلف، از فن بیان خوبی برخوردار باشند.
• در جلسات مصاحبه استخدام ، می‌تواند شانس موفقیت‌مان را زیادتر کند!
• هنگام انجام کارهای روزمره و صحبت کردن با دوستان، می‌تواند ابزاری قدرتمند در دستمان باشد!
• فن بیان برای گرفتن حق خود و جلوگیری از مورد ظلم واقع شدن، اهمیت دارد!
• فن بیان برای بیان احساسات خود به طور صحیح در زندگی مشترک کاربرد دارد.

فن بیان چه چیزهایی نیست؟

بعضی اوقات افراد در درک فن بیان دچار اشتباه می‌شوند. به همین خاطر ضروری است که بگوییم فن بیان چه چیزهایی نیست:

❌ فن بیان پر حرفی نیست

خیلی اوقات افراد فن بیان را با پرحرفی اشتباه می‌گیرند. در این مورد ضروری است که بگوییم فن بیان پر حرفی نیست و اتفاقاً پر حرفی خیلی اوقات می‌تواند به فن بیان ما آسیب بزند. در واقع باید مراقب باشیم که حین گفت‌وگو حد را نگه داریم و فکر نکنیم که هر کس که بیشتر حرف بزند واقعاً حرف بیشتری برای گفتن دارد!

❌ فن بیان چرب‌زبانی نیست

خیلی اوقات افراد گمان می‌کنند که فن بیان به معنی چرب‌زبانی و دروغ و فریب‌‌دادن دیگران است. اما در این مهارت اصلاً قصد استفاده از کلمات و جملات برای تظاهر و فریب دیگران نیست بلکه هدف اصلی استفاده از بیان برای داشتن یک رابطه سالم‌تر و کارآمدتر است. پس باید بدانیم که  فن بیان به معنی چرب‌زبان‌ بودن نیز نیست.

❌ فن بیان حاضر جوابی نیست

فن بیان حاضر جوابی نیز نیست. اینکه ما به‌صورت پینگ پنگی به یکدیگر پاسخ دهیم نه تنها نوعی فن در بیان نیست بلکه می‌تواند به مکالمات ما نیز آسیب بزند. در واقع فرد حاضر جواب صرفاً و فوراً به دنبال پاسخ به دیگران است و این می‌تواند مکالمه‌هایش را با مشکل مواجه کند.

❌ فن بیان داشتنِ یک صدای خوب نیست

داشتن صدای خوب نیز هم‌معنی با ماهر بودن در بیان نیست. البته که یک صدای خوب موهبتی جذاب و دوست‌داشتنی‌ است ولی بااین‌حال یک صدای خوب فقط می‌تواند در بخش کوچکی از بیان ما مؤثر باشد و کلمات و لحن ما و همچنین زمان و مکانی که ما برای گفت‌وگو انتخاب می‌کنیم بسیار اهمیت بیشتری دارند.

• مطلب مرتبط: تمرینات صداسازی | 9 تکنیک، نکات طلایی همراه با ویدیو و صوت

آیا واقعا فن بیان خوبی داریم یا فقط فکر می‌کنیم؟

یک موضوع عجیب در فن بیان است که اکثر افراد تصوّر می‌کنند که دارای فن بیان خوبی هستند و و اصلاً نیازی به آموزش در این زمینه ندارد! این در حالی است که ما باید بپذیریم که ملاک فن بیان خودمان نیستیم و در حقیقت دیگران هستند که تعیین می‌کنند آیا ما فن بیانمان خوب (یا حداقل قابل قبول) است یاخیر.

متأسفانه توهم خودبرتر بینی در مورد مهارت‌های ما بسیار پررنگ است. توجه شما را به یک تحقیق جالب در این رابطه جلب می‌کنم: تحقیقات زیادی انجام شده که نشان می‌دهد که بخش قالب جامعه این دیدگاه را دارند که در موقعیت فعلی خود جزو افراد برتر هستند. در حقیقت همه ما دیده‌ایم که اکثر مردم خود را جزو افراد برتر و خاص تصور می‌کنند.

در ادامه قصد دارم تحقیقی با نام «دانینگ کروگر» را برای شما مطرح کنم که در سال 2000 جایزه اسکار را برنده شده است.

نتایج به 4 دهک تقسیم شد و حاکی از این بود که تمام افراد خود را در زمره 50 درصد برتر به شمار آورده بودند!

نتیجه جالب‌تر این بود که افرادی که در حل مسائل قدرت کافی رانشان نداده و جواب‌های نادرست بیشتری داشتند، درتخمین جایگاه خودشان هم به همان اندازه دچار خطا بودند پس از آن، این امر به اثبات رسید که هر چه افراد آموزش بیشتری می‌دیدند، هم سطح جواب‌ها و هم قدرت و دقت تخمین آزمایش شونده‌ها ارتقا پیدا می کرد.

در مورد رانندگی هم تحقیق مشابهی توسط سونسون انجام شد که در آن 161 دانشجو از سوئد و امریکا انتخاب شدند تا مهارت رانندگی خودشان را در چند زمینه ارزیابی کنند که نتیجه از این قرار شد:

93 درصد از امریکایی‌ها و 69 درصد از سوئدی‌ها در زمینه مهارت در راندن خود را در زمره 50 درصد برتر تصور می‌کردند و در مقوله امنیت در رانندگی هم 88 درصد امریکایی‌ها و 77 درصد سوئدی‌ها اظهارات مشابهی داشتند!

متأسفانه این موضوع در مهارت‌های ارتباطی بسیار پررنگ است و افرادی که در این حیطه واقعاً ضعیف هستند و ادعا می‌کنند که ما فن بیانمان بسیار قوی است و در ارتباطات حرف اول را می‌زنیم! اما چه کنیم که آنها در نقطه کور هستند و هیچ تصوّر صحیحی از خود ندارد و نه تنها مهارت‌های ارتباطی که دارند به آنها کمک نمی‌کند، بلکه بلای جان آنها نیز خواهد بود.

• مطلب مرتبط: چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم و خوب صحبت کنیم؟

چرا باید به فکر تقویت فن بیان خودمان باشیم؟

همان‌طور که در ابتدا گفتیم رابطه‌های ما مبتنی بر گفت‌وگو و کلام و بیان است. پس بسیار ضروری است که در نحوه بیان و گفت‌و‌گو ماهر باشیم. خیلی اوقات فن بیان در زندگی شخصی و در رابطه با فرزند و همسر و خانواده به ما کمک می‌کند چرا که ارتباط با هر کدام از این افراد نیازمند انتخاب کلمات و زمان و مکان و لحن درست است.

از طرف دیگر نیز ما خیلی اوقات در روابط شغلی و حرفه خود نیازمند مهارت در بیان هستیم. برای مثال فن بیان برای یک معلم یا یک مدرس مهارتی بسیار کاربردی است و هر مدرسی و معلمی برای آموزش بهتر به فن بیان نیاز دارید. البته که این مورد فقط محدود به معلمین و مدرسین نمی‌شود و شغل‌های زیادی از جمله فروشندگی را نیز در بر می‌گیرد.

مطلب مرتبط: تمرینات عملی فن بیان | 14 تمرین ساده و بدون هزینه!

نگاهی بر یک اشتباه جمعی؛ «من ذاتاً فن بیان خوبی دارم!»

یکی از اشتباهاتی که افراد در رابطه با فن بیان مرتکب می‌شوند این است که گمان می‌کنند یک استعداد ذاتی می‌تواند آنان را در همه عرصه‌ها از آموزش فن بیان بی‌نیاز کند. ولی همان‌طور که گفتیم فن بیان تأثیر بسیار مهمی در روابط شغلی و همچنین شغل ما به عنوان یک معلم یا فروشنده و یا کارمند دارد. پس ضروری است که بدانیم که یک استعداد ذاتی ما را از آموزش بی‌نیاز نمی‌کند و ما گاهی اوقات برای موفقیت در حرفه و شغلمان باید در رابطه با فن بیان از متخصصین این حوزه آموزش ببینیم.

سخن پایانی

در این مقاله به طور مفصل به فن بیان پرداختیم. فن بیان یعنی اینکه ما بدانیم چه چیزی را در چه زمانی و به چه نحوی بر زبان بیاوریم. فن بیان پرحرفی، حاضر زبانی و یا چرب‌زبانی نیست و مهارتی فراتر از این موارد است. فن بیان در روابط شخصی و حرفه‌ای ما بسیار اهمیت دارد و ما برای موفقیت در یک سری از شغل‌ها نیاز داریم که صرفاً به یک استعداد ذاتی اکتفا نکرده و بر روی فن بیانمان کار کنیم.

تازه ترین و کاربردی ترین دوره برای تقویت فن بیان!

هر آنچه از تمرینات کاربردی فن بیان و سخنرانی بخواهید در این بسته بسیار جذاب پیدا خواهید کرد! این دوره جدید و کاربردی و علمی را از دست ندهید: روی تصویر کلیک کنید