نابرده رنج، گنج میسر نمی‌شود. تنها داشتن یک صدای خوب و یا تعریف اطرافیان برای خوانندگی کافی نیست. شما باید از ابتدای راه آغاز کرده و سطوح مختلف صدا، شرایط لازم و تمرینات ضروری را بشناسید سپس تمام این موارد را برای صدای خود اعمال کنید تا بتوانید در مسیر خوانندگی پیش بروید؛ اما مهم‌ترین نکته تصمیم قاطع و آغاز راه است. ما برای همراهی شما در این مسیر 36 تمرین صدا برای خوانندگی ارائه کرده‌ایم.

1_ گرم کردن صدا

همان‌طور که قبل از ورزش کردن باید بدن را گرم کرد، قبل از خواندن و سخنرانی کردن نیز باید تارهای صوتی، حنجره، لب و دهان را نیز گرم کرد. از تمرینات و حرکات مختلفی می‌توان برای گرم کردن استفاده کرد که در ادامه مقاله اشاره خواهیم کرد. گرم کردن صدا به دلایل زیر انجام می‌شود:

• حفظ سلامت صدا
• افزایش انعطاف‌پذیری صدا
• بهبود کیفیت صدا
• پیشگیری از تنش
• افزایش آمادگی ذهنی

2_ تمرین کوک کردن صدا

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است و به صاف شدن، کوک شدن و فالش (خارج) نشدن صدا کمک می‌کند. نفس عمیقی بکشید و هر یک از حروف صدادار زیر را برای 10 ثانیه بکشید.

• اَ
• اُ
• اِ

3_ تمرین فعال کردن طبقات حنجره

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است. هر حنجره سه طبقه برای خواندن دارد که با انجام تمرینات زیر می‌توانید هر طبقه را فعال کنید:

1_ فعال کردن طبقه بالا حنجره

کشیدن «آ» برای 10 ثانیه

2_ فعال کردن طبقه وسط حنجره

کشیدن «ها» برای 10 ثانیه

3_ فعال کردن طبقه پایین حنجره

کشیدن «هو» برای 10 ثانیه

4_ تمرینات لب و دهان

این تمرینات و تمرینات مشابه دیگر را می‌توانید برای گرم کردن لب و دهان استفاده کنید:

• غنچه کردن لب‌ها و چرخاندن آن‌ها در جهت و خلاف جهت عقربه‌های ساعت
• حرکت دهان ماهی
• باز کردن کامل دهان و به راست و چپ چرخاندن کامل لب‌ها

5_ تمرین «ر»

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است. «ر» یک آوای مرکب است. این حرف را برای چند ثانیه بکشید، استراحت کنید و دوباره تمرین را تکرار کنید. هر بار تمرین خود را در دامنه صوتی متفاوتی انجام دهید. این تمرین علاوه بر گرم کردن صدا، به تقویت تارهای صوتی و کنترل صدا نیز کمک می‌کند.

6_ آوازخوانی خوابیده

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است. به پشت دراز کشیده، نفس عمیقی بکشید و سپس به آرامی و بدون اعمال هیچ‌گونه فشاری شروع به خواندن نت‌های پایین کنید.

7_ تمرین بازدم صدادار

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است و به آموختن نحوه صحیح تنفس و داشتن اکسیژن کافی هنگام خواندن کمک می‌کند. با یک دم عمیق هوا را وارد ریه‌های خود کنید، سپس با گفتن کلمه «هیس» و کشیدن آن به مدت 20-15 ثانیه هوا را از طریق بازدم خارج کنید.

8_ تمرین نی

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است. یک نی را در دهان خود قرار داده و با پایین‌ترین تن صدا و فرکانس صدای خود آوایی را تولید کرده و به تدریج فرکانس صدا را بالا ببرید.

9_ تمرین خمیازه

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است. دهان خود را تا حد امکان باز کنید و یک خمیازه عمیق و شدید را تقلید کنید. این کار را چند بار انجام دهید تا لب و دهان شما گرم شده و حنجره باز شود.

10_ تمرین اصطلاحات پیچش زبانی

یکی از تمرینات گرم کردن صدا است. تکرار جملاتی که باعث پیچش زبانی می‌شود می‌تواند در گرم کردن و بالا بردن مهارت شما در ادای کلمات کمک کند. پس می‌توانید جملاتی مشابه جملات زیر را تمرین کنید:

• شیش سیخ جیگر سیخی شیش هزار
• ششلیک شنسل شنسل ششلیک
• سپر عقب ماشین جلویی زد به سپر جلو ماشین عقبی
• قوری گل قرمزی
• افسر ارشد ارتش اتریش
• شیخ شمس علی در شمس‌آباد

11_ صداسازی

هر شخص صدای منحصربه‌فرد خود را دارد. صدایی که دیگران هنگام صحبت کردن حضوری و مجازی، شما را با آن صدا تشخیص می‌دهند. فردی در خوانندگی موفق می‌شود که صدای خود را تقویت کند نه کسی که صداسازی کرده و سعی می‌کند با تقلید کردن صدایش را مشابه دیگران کند. دو خواننده با یک صدا برای صنعت خوانندگی اضافه است.

12_ مرور متن شعر

چندین بار از روی متن شعر خود بخوانید تا علاوه بر گرم شدن تارهای صوتی بتوانید ریتم، نحوه ادای صحیح کلمات و مکث‌های لازم را بیاموزید و متن آهنگ را حفظ کنید.

13_ ادا کردن حرف «پ»

هنگام بیان کردن حرف «پ» هوا پشت لب‌ها جمع شده و با شدت بیرون می‌آید و برخورد شدید این حرف با میکروفون می‌تواند صدای ناخوشایندی ایجاد کند. برای درک بهتر این بخش یک شمع روشن را جلوی دهان خود گرفته و امتحان کنید. اگر نتوانید پرتاب شدن هوا را کنترل کنید شمع خاموش خواهد شد.

14_ شمارش اعداد

شمارش اعداد تمرین خوبی برای تقویت صدا است. در این تمرین با دم اکسیژن را وارد ریه‌های خود کرده و هنگام بازدم اعداد را بیان می‌کنید. بیان اعداد با هر بازدم بیشتر می‌شود:

دم اول، بازدم به همراه گفتن 1

دم دوم، بازدم به همراه گفتن 1،2

این مراحل را تا رسیدن به عدد 12 ادامه دهید و از روز بعد چند عدد به آن اضافه کنید.

15_ تمرین

از قدیم گفتند: کار نیکو کردن از پر کردن است. هیچ خواننده‌ای یک روزه موفق نشده است و سال‌ها تمرین و تکرار داشته است؛ بنابراین شما هم باید هر روز برای صدا، حنجره و خوانندگی خود وقت بگذارید و تمرین کنید.

16_ آزمون و خطا

برخی سبک‌های موسیقی نیازمند حنجره و صدای خاص خود است و شما می‌توانید با مطالعه و کسب اطلاعات و سپس آزمون و خطا کردن سبک موسیقی مناسب صدایتان را پیدا کنید. شاید به یک سبک به خصوص علاقه‌مند باشید اما جنس صدایتان مناسب آن سبک نباشد پس باید امتحان کنید تا متوجه شوید.

17_ همراهی با خوانندگان

با خوانندگانی که صدای زیرتر یا بم‌تر از شما دارند همخوانی کنید و سعی کنید زیر و بمی صدایتان را به آن‌ها برسانید. با این تمرین تارهای صوتی و صدایتان را برای خواندن گام‌های مختلف موسیقی آماده می‌کنید.

18_ تمرین خودکار

یکی از مهم‌ترین تمرینات خوانندگی تمرین خودکار است که به تقویت ماهیچه‌های صورت کمک می‌کند. برای این تمرین شما باید خودکار یا انگشت خود را به‌صورت افقی لای فک بالا و پایین خود قرار داده و شروع به صحبت کردن کنید. سعی کنید با بیشتر باز کردن لب‌ها کلماتتان را درست‌تر و قابل‌فهم‌تر ادا کنید.

19_ تمرین حجم صدا

از 1 تا 10 بشمارید به‌گونه‌ای که در هر عدد حجم و ولوم صدایتان بالاتر برود و صدایتان در شماره 10 بیشترین حجم را داشته باشد. سپس چند دقیقه با حجم صدای خود در شماره 10 آواز بخوانید.

20_ حالت بدنی صحیح

برای آواز خواندن بهتر است بایستید زیرا در حالت نشسته عضلات شکم و بدن منقبض شده و تنفس درست و عمیق دشوار می‌شود؛ بنابراین صحیح‌ترین حالت بدنی برای آواز خواندن به شکل زیر است:

• بایستید.
• سر خود را در زاویه 90 درجه با شانه‌هایتان نگه دارید.
• انقباضات فک خود را باز کنید.
• زبانتان را قسمت جلویی دهان و در حالت آزاد بگذارید.

21_ تنفس صحیح

تنفس صحیح برای خوانندگی و سخنرانی کردن، تنفس دیافراگمی است. برای بهتر متوجه شدن تنفس صحیح یک دست خود را روی سینه و یک دست را روی شکم خود بگذارید. نفس عمیقی بکشید. کدام دستتان بالا و پایین شد؟ پاسخ اغلب افراد دست روی سینه است؛ زیرا اغلب ما از قفسه سینه خود نفس می‌کشیم درصورتی‌که تنفس درست از شکم است و به آن تنفس دیافراگمی میگویند. حال سعی کنید از شکم خود نفس بکشید و بالا و پایین شدن دستتان را ببینید. این شکل درست نفس کشیدن است که هر روز باید تمرین کنید.

22_ تمرین ملودیک کردن صدا

کتاب‌های شعر را باز کرده و سعی کنید هر شعر را با ریتم بخوانید تا گوش و صدایتان به ریتم و ملودی عادت کند.

23_ مشدد خوانی

یکی از تمرینات تقویت عضلات فک و صورت است. یک جمله را به‌دلخواه انتخاب کنید و فرض کنید تمام حروف و کلمات آن تشدید دارد. حال کل جمله را مشدد بخوانید. سعی کنید هر روز این تمرین را برای خود تکرار کنید.

24_ عضلات زیر فک

ابتدا چانه خود را به سینه‌تان بچسبانید. حال شروع به باز و بسته کردن دهانتان کنید. بعد از چند بار تکرار این حرکت، دهان را به‌صورت نیمه باز نگه دارید تا استراحت کند. این تمرین برای تقویت عضلات فک، حنجره و اطراف گلو بسیار مفید است.

25_ نت بالا

برای خواندن نت‌های بالا ابتدا صدایتان را گرم کنید، از نت‌های پایین شروع کرده و سپس به نت‌های بالا برسید. در غیر این صورت نه‌تنها صدای بدی تولید خواهید کرد، بلکه به تارهای صوتی خود نیز آسیب وارد می‌کنید.

26_ تقویت شنوایی

سعی کنید انواع سبک‌های موسیقی را با صدای خوانندگان مختلف گوش کنید تا گوشتان با انواع ریتم، نت، ساز و گام صدا آشنا باشد.

27_ فن بیان

بلد بودن و اجرای اصول فن بیان مانند لحن، تن صدا، مکث کردن، طنین، سرعت صدا و… تاثیر بسزایی در خوانندگی و صدای شما دارد؛ بنابراین اگر به‌طورجدی می‌خواهید خوانندگی کنید به شما توصیه می‌کنم دوره فن بیان بیشتر از یک را تهیه کرده و حرفه‌ای پیش بروید.

 

• بیشتر بخوانید: فن بیان چیست؟
• بیشتر بخوانید: تمرین فن بیان
• بیشتر بخوانید: تکنیک‌های افزایش هوش کلامی

 

28_ ادای درست کلمات

شما نباید برای خاص و جدید کردن سبک شعر خود ساختار کلمات را برهم بزنید یا کلمات را ناقص بیان کنید. ادای درست کلمات شعر شما را ارزشمندتر و دل‌نشین‌تر می‌کند. سعی کنید از بیان شکل محاوره‌ای کلمات نیز خودداری کنید. برای مثال:

دیقه- دقیقه / هیش وق- هیچ‌وقت / اس سواری- اسب‌سواری / اشتماع- اجتماع / وختی- وقتی

29_ مدیریت استرس

استرس علاوه بر ایجاد لرزش در صدا می‌تواند بر تارهای صوتی نیز اثر گذاشته و صدای شما را زیرتر یا بم‌تر از شرایط عادی کند. پس باید تکنیک‌های مدیریت استرس را بیاموزید. برای از بین بردن استرس بداهه‌خوانی، فرض کنید از شما خواسته ‌شده آهنگی را خوانده و ضبط کنید اما تنها یک‌بار فرصت ضبط دارید. با تکرار این تمرین خواهید دید دیگر با چنین شرایطی مشکل نخواهید داشت.

30_ حس‌گیری

یکی از مهم‌ترین نکات در خوانندگی پیدا کردن حس شعر و آهنگ است. اگر شما نتوانید حس متناسب با شعر را در صدایتان بیاورید مطمئن باشید نمی‌توانید آهنگ دل‌نشین و تاثیرگذاری بخوانید. برای تمرین حس گیری می‌توانید شعرهای مختلف با موضوعات مختلف را تهیه کرده و با آن‌ها حس بگیرید یا آهنگ‌های متفاوت با حس‌های مختلف گوش کنید.

31_ بیس‌دار کردن صدا

داشتن صدای بم در زندگی روزمره و صحبت کردن نیز بسیار جذاب است اما در خوانندگی جذابیت فوق‌العاده‌ای دارد. برای بیس‌دار کردن صدای خود هر روز با دهان بسته و در حنجره خود آواز بخوانید تا تارهای صوتی گلویتان تغییر شکل یافته و آماده ساختن صدای بیس دار شود.

32_ تمرین قدرتمند کردن زبان

هر روز یک آهنگ را انتخاب کرده و با صدای «لا» آن را بخوانید.

33_ ضبط کردن

سعی کنید تمرینات و آواز خواندن خود را ضبط کنید تا بتوانید با بررسی مجدد آن‌ها نقاط قوت و ضعف خود را بیابید و نقاط قوت را تقویت و نقاط ضعف را اصلاح کنید. همچنین با مقایسه تمرینات گذشته و حال خود می‌توانید میزان پیشرفت را مشاهده کرده و انگیزه خود را تقویت کنید.

34_ مایعات

یکی از مهم‌ترین و بهترین لطف‌هایی که می‌توانید به تارهای صوتی خود بکنید، نوشیدن دائمی مایعات است. آب ساده‌ترین نوشیدنی است که می‌تواند به نرم کردن و روغن‌کاری تارهای صوتی شما کمک کند. همچنین می‌توانید برای انتخاب نوشیدنی‌های خود از لیست زیر استفاده کنید:

• چای بدون کافئین
• چای بابونه
• چای نعنا
• چای سبز
• چای زنجبیل

همچنین مصرف نوشیدنی‌های زیر برای تارهای صوتی شما توصیه نمی‌شود:

• چای کافئین دار
• قهوه
• نوشابه
• الکل
• نوشیدنی‌های انرژی‌زا
• شیر

35_ رژیم غذایی

مواد غذایی که مصرف می‌کنید نیز می‌تواند تاثیر بسزایی در صدای شما داشته باشد. سعی کنید تا حد امکان از غذاهای آب‌پز، میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی، کربوهیدرات‌های ساده، ژله، فرنی، تخم شربتی و به دانه استفاده کنید و در مقابل از غذاهای سفت و ترد، غذاهای سرخ‌شده، فست فودها، شکلات‌ها، غذاهای حساسیت‌زا و ادویه‌دار دوری‌کنید.

 

• بیشتر بخوانید: برای نازک شدن صدا چه بخوریم؟
• بیشتر بخوانید: برای زیبا تر شدن صدا چه بخوریم؟
• بیشتر بخوانید: برای داشتن صدای کلفت و دورگه مردانه چه بخوریم؟
• بیشتر بخوانید: برای باز شدن صدا چه بخوریم؟

 

36_ سیگار و قلیان

دود سیگار هر سال گام صدای شما را نیم‌پرده پایین می‌آورد و دود قلیان نیز با تنبل کردن تارهای صوتی می‌تواند منجر به فالش شدن صدای شما شود. پس اگر می‌خواهید خواننده خوش‌صدایی باشید از دود دوری‌کنید.

کلام آخر

در نهایت لازم به ذکر است شاه‌کلید این مسیر تلاش و پشتکار مداوم است. اگر به خوانندگی علاقه دارید از تارهای صوتی و صدای خود مراقبت کنید، تمرین صدا برای خوانندگی را فراموش نکنید و حتما در دوره‌های آموزشی و کلاس‌های حرفه‌ای اساتید شرکت کنید تا بر مبنای علم و اصول پیش بروید.