کارآفرینی واژه‌ای جهان شمول و گسترده است. اگرچه از هرکسی بپرسید ممکن است یک تعریف بسیار ساده داشته باشد: «کسی که کار می‌آفریند!»
اما تعریف این عبارت آن‌چنان گسترده است که هرکسی از ظن خود، نوعی تعریف از آن ارائه داده است. کارآفرینی اساساً ماهیتی گسترده دارد. برای همین هم ممکن است کسی که در رشته تاریخ درس می‌خواند یک تعریف از آن ارائه دهد و کسی که جامعه‌شناسی می‌خواند یک تعریف دیگر.
من در اینجا چندین نوع تعریف مختلف از کارآفرینی را برایتان آماده کرده‌ام.
در ادامه به شما خواهیم گفت که با توجه به مفهوم کارآفرینی، درست‌ترین تعریف برای آن کدام است.

کارآفرینی از کجا به وجود آمد؟

مرسوم است که در هر علم مدیریتی، اکثر بزرگان آن علم، فردی را به عنوان «پدر معنوی» آن علم به رسمیت می‌شناسند. مثلاً در مدیریت، پیتر دراکر و در روانشناسی مدیریتی، ویلیام وونت را به عنوان «پدر معنوی» پذیرفته‌اند.
در کارآفرینی هم فردی به نام «جوزف شومپیتر»؛ اقتصاددان و سیاسی دان اتریشی آمریکایی را به عنوان پدر کارآفرینی به رسمیت می‌شناسند.
آقای شومپیتر از تأثیرگذارترین اقتصاددانان قرن بیستم بود و نظریه‌ها و عبارات جدیدی که خلق کرد تغییرات گسترده‌ای را در علم مدیریت و به ویژه کارآفرینی ایجاد کرد.

اولین بار «کارآفرین» به چه کسانی گفته می‌شد؟

در اوایل قرن شانزدهم میلادی به افرادی که خلاقیت نظامی داشتند و اوایل قرن هفدهم به پیمانکاران دولتی که متصدی امور عمرانی بودن کارآفرین گفته می‌شد! در حقیقت تعریف و مفهوم کارآفرینی تا این حد غیرقابل‌پیش‌بینی و دارای طیفی نامفهوم بود!
اما کارآفرینی به شکل امروزی، اولین بار مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفت و همه مکاتب اقتصادی از قرن شانزدهم میلادی تاکنون به نحوی کارآفرینی را در نظریه‌های خود تشریح کرده‌اند.
آقای شومپیتر که کمی بالاتر در موردش توضیح دادیم، با ارائه نظریه توسعه اقتصادی خود در سال 1934 (که هم‌زمان با دوران رکود بزرگ اقتصادی بود)، باعث شد تا نظر او در خصوص نقش محوری کارآفرینان در ایجاد سود، مورد توجه قرار گیرد و به همین دلیل وی را «پدر کارآفرینی» لقب داده‌اند.

تعاریف مختلف کارآفرینی

یکی از بهترین و البته جالب ترین تعاریف کارآفرینی، تعریف ژوزف شومپیتر است. او فرآیند کارآفرینی را «تخریب خلاق» یا «تخریب سازنده» می‌نامد. به عبارت دیگر ویژگی تعیین کننده در کارآفرینی همانا انجام کارهای جدید و یا ابداع روش‌های نوین در امور جاری است. روش نوین همان «تخریب خلاق» است. طبق این تعریف، کارآفرین از طریق تخریب خلاق، سازوکارهای موجود در بازار را به هم می‌زند و با تحول کیفی در ترکیبات محصول و نوآوری، شرکت‌های غیر نوآور و ناکارآمد را از بازار خارج می‌کند و به این شکل توسعه اقتصادی را موجب می‌شود از نظر وی نوآوری در هر یک از زمینه‌های زیر کار آفرینی محسوب می‌شود:

• 1- ارائه کالای جدید
• 2- ارائه روش جدید در فرآیند تولید
• 3- گشایش بازاری جدید
• 4- یافتن منابع جدید
• 5- ایجاد هرگونه تشکیلات جدید در صنعت

کارآفرینی کیفیتی است که افراد را قادر می‌سازد یک فعالیت جدید را شروع کنند یا با قدرت و به طور ناباورانه فعالیت موجود را توسعه دهند.
کارآفرینی موتور تحول و توسعه اقتصاد، فرهنگ و جامعه است. رشد و فراگیری این پدیده می‌تواند به تحول و دگرگونی اساسی در اقتصاد ملی منجر شود. کارآفرینی فرآیندی است که طیان فرد کارآفرین با ارائه ایده و فکر جدید ایجاد کسب و کار با قبول مخاطره و تحمل ریسک، محصول و خدمت جدید را ارائه می‌کند.

کارآفرینی از نگاه ریچارد کانتیلون

ریچارد کانتیلون اولین کسی بود که واژه کارآفرینی را در علم اقتصاد ابداع کرد و آن را به این شکل تعریف کرد:

کارآفرین فردی است که ابزار تولید را به منظور ترکیب به صورت محصولاتی قابل عرضه به بازار خریداری می‌کند. کارآفرین در هنگام خرید از قیمت نهایی محصولات اطلاع ندارد..!

اما جان باپتیست سی کار آفرین را فردی می داند که مسئولیت تولید و توزیع فعالیت اقتصادی خود را بر عهده دارد.

فرانک نایت اما؛ کار آفرینان را کسانی می‌شناسد که در شرایط عدم قطعیت به اتخاذ تصمیم می‌پردازند و پیامدهای کامل آن تصمیمات را نیز شخصاً می‌پذیرند.

طبق نظر کاسون کار آفرین فردی است که تخصص وی «تصمیم‌گیری عقلایی و منطقی در مورد ایجاد هماهنگی در منابع کمیاب» است. وی «داشتن توان داوری و قضاوت» را عنصری مشترک در تمامی کار آفرینان تشخیص داده است.

از دیدگاه کارلند کار آفرین فردی است که شرکتی را به منظور سود و رشد تأسیس می‌کند و آن را مدیریت کرده و از آن برای پیشبرد اهداف شخصی استفاده می‌کند.

دو سه تعریف دیگر کارآفرینی

کارآفرین کسی است که توانایی آن را دارد تا فرصت‌های کسب و کار را ببیند و آن‌ها را ارزیابی کند، منابع لازم را جمع آوری و از آن‌ها بهره برداری نماید و سپس عملیات مناسبی را برای رسیدن به موفقیت پی ریزی نماید.
کارآفرینان کسانی هستند که با ایجاد محصولات و خدمات نوین مورد نیاز مردم، درآمد خوبی کسب می‌کنند. معمولاً گمان می‌رود که کارآفرینان در راه اندازی شرکت‌ها تبحر دارند. در هر حال، آن‌ها، از هیچ، کسب و کار جدید خلق می‌کنند. آن‌ها علیرغم مخاطرات بسیار، پیشگام کارهای جدید می‌شوند.

کارآفرین کیست؟

علیرغم اینکه کلمه کارآفرین و مفهوم کارآفرینی ساده و قابل درک به نظر می‌رسد، اما همان‌طور که در بالا دیدید، تعریف واحد و جهان شمولی از کارآفرینی کماکان وجود ندارد. تعریفی که مورد اتفاق نظر همگان باشد.
اما عموم کارشناسان و حتی عامه مردم، از کارآفرینان انتظار دارند که این صفات را داشته باشند.

ویژگی‌های کارآفرین‌ها

برخی از ویژگی های کارآفرین ها را در زیر ملاحظه می کنید:

خلاقیت

کارآفرین، باید درجه اول خلاق باشد. خلاقیت عنصری برای مقایسه بین یک فرد عادی و یک فرد کارآفرین است.

پیشرو بودن

کارآفرین باید پیشرو باشد. افراد کارآفرین همیشه در کاری پیشرو بوده‌اند. آن‌ها از پیشرو بودن نترسیده‌اند و جسارت نوآوری داشته‌اند. لابد بیل گیتس را می‌شناسید. لزومی ندارد بگوییم پیشرو بودن او چه تحول عظیم و عجیب و غریبی در دنیا به وجود آورده است. فقط تصور کنید که قبل و بعد از نوآوری های او چه تفاوت‌هایی در دنیا رقم خورده است.
کارآفرین‌ها معمولاً آینده نگرند. آن‌ها آینده را زودتر از بقیه می‌بینند. مثل ایلان ماسک نابغه‌ای که مشکلات حمل و نقل جهان را زودتر از همه دید و برایش دست به کار شد.

آینده نگاری یا ساختن آینده

کارآفرینان بزرگ منتظر نمی‌مانند تا دنیا تغییر کند. آن‌ها آینده را می‌سازند…! درست مثل آقای استیو جابز که آینده را با دستان خودش ساخت و رقم زد…

جرات ریسک کردن

راستش را بخواهید کارآفرینی بدون ریسک امکان پذیر نیست. کارآفرینان بزرگ همواره آدم‌های ریسک پذیری بوده‌اند.

ارزش آفرینی

 کارآفرینان به پول فکر نمی‌کنند. لااقل در مراحل اولیه کارشان به پول فکر نمی‌کنند. پول همیشه به دنبال آن‌ها خواهد رفت. آن‌ها هرگز به دنبال پول نمی‌دوند! بلکه دنیا را تغییر می‌دهند و پول به دنبالشان خواهد رفت.

ایجاد اشتغال

یکی از اصول کارآفرینی ایجاد اشتغال برای افراد دیگر است. کارآفرینان با کارآفرین‌هایشان برای عده کم یا زیادی از مردم شغل ایجاد می‌کنند.

خلق ثروت

کارآفرینی در صورتی که درست و اصولی به منصه ظهور برسد، اغلب ثروت آفرین است. ثروتمندترین افراد دنیا، اغلب کارآفرینان بزرگی هم هستند.

ویژگی‌های رهبری

علاوه بر موارد بالا، کارآفرین‌ها معمولاً «رهبران» خوبی هستند. آن‌ها مهارت‌های مدیریتی و سازمانی بسیار خوبی دارند. او باید سازمان یا شرکت سرمایه‌گذاری را از نو بسازد و با سایر ذینفعان برای تضمین موفقیت کسب‌وکار ارتباط برقرار کند. علاوه بر این، کارآفرین باید یک رهبر، یک فرد بلندپرواز و یک فرد با یک حس مأموریت الهام‌بخش باشد. چون مهم است که کارآفرین انگیزه خود را تحریک کرده و هدایت کند. این به این معنی است که رهبری، ارزش‌ها، مهارت‌های ساخت تیم و توانایی‌های مدیریتی مختلفی دارند.

مردان کارآفرین؛ زنان کارآفرین…!

به نظر شما جنسیت چه نقشی در کارآفرینی دارد؟ مردان کارآفرینان بهتری هستند یا زنان؟
هرچند جنسیت کارآفرینان در اکثر کشورها را مردان تشکیل می‌دهند اما لازم است ذکر شود در کشورهایی مثل آلمان، روسیه، مالزی، ونزوئلا تعداد زنان با اختلاف ناچیزی کمتر از مردان است. این درحالی است که در کشورهایی دیگر از جمله تونگا، برزیل و گواتمالا تعداد زنان کارآفرین بیشتر از مردان بوده است. به نظر شما این درصد در ایران چقدر است؟
در ایران حدود 40 درصد کارآفرینان زن هستند. طبیعتاً همه ما میدانیم که زنان در ایران نسبت به زنان سایر نقاط دنیا محدودیت‌های بیشتری دارند؛ بنابراین این درصد نشان دهنده مشارکت بالای زنان در کارآفرینی است.
مقالات زیادی در سطح جهانی منتشر شده است که در مورد تفاوت‌های زنان کارآفرین و مردان کارآفرین بوده و هریک تلاش کرده‌اند زن یا مرد را کارآفرین‌های بهتری معرفی کنند؛ اما هنوز مشخص نیست که واقعاً به طور کلی زنان کارآفرینان بهتری هستند یا مردان!

کارآفرینی در ایران

در ایران با وجود محدودیت‌های زیاد، کارآفرینان بسیار زیاد و اغلب موفقی وجود دارند.
البته شاید بهتر باشد نام کارآفرینی را در ایران «پروژه کارآفرینی» بگذاریم. چون بر خلاف خیلی از فرهنگ‌ها و جوامع دنیا که کارآفرینی در آن، یک سبک زندگی است و پایانی ندارد و دائماً فرصت‌هایی برای رشد و پیشرفت و بهبود ایجاد می‌کند، برای بسیاری از ما، کارآفرینی یک تب است. یک تب گذرا…!
بیش از آنکه فرایند کارآفرینی برای ما جذاب باشد، دستاوردهای کارآفرینی برایمان مهم است. پروژه کارآفرینی از این جهت می‌تواند عنوانی جالب و معنادار باشد که بسیاری از کسانی که به فکر کارآفرینی هستند، درست مثل یک پروژه، نقطه شروع و پایان مشخصی را برای کارآفرینی در نظر می‌گیرند و منتظرند تا پروژه کارآفرینی به پایان برسد و بتوانند از میوه‌های این تلاش استفاده کنند و از دستاوردهای آن بهره برداری کنند.

چطور کارآفرین شویم؟

کارآفرینی یک مهارت اکتسابی است. شما هم می‌توانید با یادگیری مهارت‌های کارآفرینی، یک کارآفرین شوید.
به جز مهارت‌های تخصصی که برای کارآفرینی در حوزه‌های خاص نیاز دارید (مهارت‌های فنی) شما باید یک سری ویژگی‌های شخصیتی و مهارت‌های شخصیتی دسترسی پیدا کنید و آن‌ها را بیاموزید تا کارآفرین شوید.
به جز ویژگی‌هایی که در ابتدای متن به آن‌ها اشاره کردیم، می‌توانید مهارت‌های زیر را هم بیاموزید تا سریع‌تر تبدیل به یک کارآفرین شوید.
آنچه در ادامه می‌بینید فهرست مهارت‌های حداقلی مورد نیاز برای کارآفرینی است:

تشخیص و تحلیل فرصت‌ها

فرصت شناسی از جمله مهارت‌های لازم برای کارآفرین شدن است. بدون فرصت شناسی احتمال شکست شما بیشتر می‌شود.
مهارت فرصت شناسی، مهارت‌های دیگری هم در دل خودش دارد. مثلاً تشخیص فرصت‌های موجود، ارزیابی فرصت‌ها، قدرت تفکیک بین فرصت‌های مقطعی و فرصت‌هایی که می‌توانند به عنوان محوریت کسب و کار قرار بگیرند.

تنظیم طرح تجاری یا طرح کسب و کار

Business Plan، طرح تجاری یا طرح کسب و کار، سندی است که مسیر کسب و کار شما را از بدو تولد تا مراحل اولیه رشد ترسیم می‌کند. اگر چه در ایران معمولاً طرح تجاری را به عنوان سندی برای ارائه به بانک و شرکت سرمایه گذار می‌بینند، اما باید بدانیم یک طرح تجاری قوی، قبل از هر کس برای خود کارآفرین مفید است تا تصویری واقع بینانه تر از کسب و کار خود را در نظر داشته باشد.

مهارت حل مسئله و مواجهه با چالش ها

مسیر کارآفرینی هرگز یک مسیر ساده و سر راست نیست. کارآفرین ها افرادی هستند که همواره با چالش های مختلفی دست و پنجه نرم کرده اند. این عکس گویای وضعیت کارآفرینان است.

تأمین و مدیریت منابع

برای کارآفرین شدن باید منابع موجود را بشناسیم، منابع تازه را جستجو کنیم و این منابع را به خوبی تخصیص بدهیم.
به طور کلی مدیریت منابع مهارتی ضروری برای کارآفرین شدن است. این مهارت البته می‌تواند در ادامه مسیر کسب و کار، واسپاری یا برون سپاری شود و از دوش کارآفرین برداشته شود؛ اما تا زمانی که مفهوم Resource یا منبع را به صورت کامل و عمیق درک نکنیم، خطرات کارآفرینی برای ما بسیار جدی‌تر از فرصت‌های آن خواهد بود.

مهارت راه اندازی و مدیریت کسب و کار نوپا یا استارتاپ

کارآفرینی نیازمند درک عمیق از مفهوم کسب و کار است. طرح ریزی آغاز کسب و کار، تشخیص فاکتورهای کلیدی موفقیت طرح تجاری و کسب و کار، تسلط بر مفاهیم مدیریتی، یادگیری رفتار سازمانی، مهارت‌های ارتباطی و همچنین مهارت‌های مذاکره، اگر چه در مقایسه با ایده اولیه و یا تأمین سرمایه کم اهمیت‌تر به نظر می‌رسند، اما در نهایت مرزی هستند برای موفقیت یا شکست در کار.