آیا شما هم در موقعیت‌های زیر قرار گرفته‌اید از این مهمانی به بعد رژیم غذایی خاصی را شروع می‌کنم، از فردا تصمیم من این است که فلان برنامه را داشته باشم، از هفته بعد به باشگاه ورزشی خواهم رفت، آخر ماه بالاخره تکلیفم را با رئیسم مشخص می‌کنم، از شنبه منظم می‌شوم و… . اهمال کاری بلای عجیبی است و به نوعی همه ما درگیر آن هستیم. در مقاله پیش رو، بعد از اینکه تعریف اهمال کاری را بیان کردیم، برخی از مهم‌ترین دلایل اهمال کاری را به شما معرفی می‌کنیم. سپس به سراغ راه و روش‌های رفع اهمالکاری می‌رویم و در انتها، به شما کتاب‌هایی در مورد اهمال کاری معرفی خواهیم کرد. تا انتهای این مطلب، همراهمان باشید.

اهمال کاری چیست؟ تعریف اهمال کاری!

آیا شما هم در شرایطی مشابه با شرایط زیر قرار گرفته‌اید؟

• زمان هایی وجود دارد که حس می‌کنید بیش از حد، کاری را پشت گوش می‌اندازید
• اغلب، قبل از یک کار مهم احساس خستگی می‌کنید
• در انجام کارهایی که دوستشان ندارید، تنبلی می‌کنید
• کارهایتان مدام عقب افتاده و از این کار آزار می‌بینید
• و…

جیم ران  مدرس اسطوره‌ای موفقیت، جمله زیبایی دارد که بسیاری از مشکلات اهمال کاری را به سادگی بیان می‌کند:

کاری که انجام دادنش ساده است؛ انجام ندادنش نیز همینقدر ساده است!

راستش را بخواهید، هیچ شنبه‌ای با شنبه‌های دیگر فرقی ندارد، هیچ نوروزی باعث تغییر جدیدی نمی‌شود و همه چیز از انتهای فروردین، مانند سال گذشته است.

حقیقت این است که اکثر انسان‌ها می‌خواهند به رفتارهای قبلی خود ادامه دهند، اما نتایج متفاوتی بگیرند!

اهمال‌کاری، پشت گوش‌اندازی، تنبلی، دفع الوقت یا هر اسم دیگر، بلایی است که تأثیرات بسیار بدی در زندگی ما می‌گذارد، اجازه رسیدن به اهداف را نمی‌دهد و فرصت‌های زیادی را از کف ما می‌رباید، فرصت‌هایی که ممکن است فقط یک بار به سراغ ما بیایند. فرصت‌هایی که اگر زودتر به فکرش بودیم قطعاً نتایج بهتری می‌گرفتیم.

اهمال کاری ما، مایه عذاب دیگران هم هست!

نکته منفی دیگر در مورد اهمال‌کاری این است که ما معمولاً با اهمال‌کاری خود، دیگران را ناراحت می‌کنیم. مطمئناً هیچ کسی دوست ندارد همسرش یک اهمال‌کار باشد، بدون هیچ شک و تردیدی می‌توانیم مطمئن باشیم هیچ پدر و مادری از داشتن یک فرزند اهمال‌کار لذت نمی‌برد. بنابراین، اهمال‌کاری ما، دیگران را هم ناراحت می‌کند.

از تبعات دیگر اهمال‌کاری این ‌است‌ که ما را ترسو می‌کند! زمانی‌که ما کاری را که باید انجام دهیم، پشت‌گوش می‌اندازیم و در انجام آن اهمال‌کاری می‌کنیم باعث می‌شود که رضایت‌مندی‌مان نیز از خود و زندگی‌ کمتر شود و همین موضوع باعث می‌گردد که موضوعی که نسبت به آن اهمال‌کاری و تنبلی می‌کنیم برایمان بزرگ‌تر و بزرگ‌تر شده و باعث ‌شود که مسائل برای ما عظیم‌تر جلوه کند و در نتیجه ما نیز ترسوتر خواهیم شد و نکته آخر این که، اگر اهمال‌کاری کنیم، بدون هیچ تردیدی، حس استرس و اضطراب را با خودمان همراه خواهیم کرد؛ زیرا نگرانیم که چه زمانی باید این کار را انجام دهیم و نگران حرف‌های دیگران نیز خواهیم شد.

تعریف اهمال کاری با استفاده از تحقیق دانشگاه استنفورد

دانشگاه استنفورد در سال 1970 میلادی تحقیقی به نام تحقیق مارشملو انجام داده که به نظر من با کمک آن می‌توان اصلی‌ترین عامل موفقیت را به دست آورد. در این تحقیق از تعدادی کودک 4 تا 6 ساله خواسته شده بود که در اتاقی بمانند و فردی وارد اتاق می‌شد و یک شیرینی بسیار خوشمزه در اختیار آن‌ها می‌گذاشت.

به آن‌ها گفته می‌شد می‌توانند شیرینی را همان موقع بخورند و یا این که 15 دقیقه صبر کنند و بعد از 15 دقیقه شروع به خوردن شیرینی کنند و بدانند که یک شیرینی دیگر هم برایشان می‌آورند! بنابراین هر کودک، دو انتخاب داشت، یا این که می‌توانست 15 دقیقه صبر کند و پس از 15 دقیقه یک شیرینی دیگر نیز جایزه بگیرد و دو شیرینی بخورد یا می‌توانست همان لحظه شیرینی را بخورد و دیگر انتظار نکشد.

دوربین‌هایی که در آن اتاق بودند، رفتارهای جالبی را ضبط کردند. بعضی از بچه‌ها به محض رفتن آن فرد از اتاق، شروع به خوردن آنن مارشملو کردند. برخی دیگر کمی‌ صبر کردند. 2 دقیقه، 3 دقیقه، 4 دقیقه، برخی دیگر خیلی با خودشان درگیر بودند و وسوسه می‌شدند که شیرینی را بخورند. شیرینی را بو می‌کردند، نزدیک دهانشان می‌آوردند و بعد منصرف می‌شدند و شیرینی را سر جایش می‌گذاشتند!

در نهایت حدود یک سوم از کودکان نیز توانستند خودشان را تا پایان 15 دقیقه کنترل کنند. نکته جالب این تحقیق این ‌است‌ که چند دهه بعد وقتی زندگی این کودکان را بررسی کردند؛ آن‌هایی که توانسته بودند خودشان را 15 دقیقه کنترل کنند به مراتب انسان‌های موفق‌تری بودند.

ما این تحقیق را در مجموعه بیشتر از یک نفر دوباره انجام دادیم تا نسخه‌ای بومی شده از آن داشته باشیم. حتماً این فیلم را نگاه کنید:

نکته‌ای که می‌توانیم از این تحقیق به دست آوریم این است که: اگر بتوانیم در مواقعی از خواسته‌هایمان دست بکشیم و آن شیرینی‌های زندگی را در لحظه نخوریم و مدتی صبر کنیم، در ادامه می‌توانیم شیرینی‌های خوشمزه‌تر، بهتر و بیشتری داشته باشیم.

ممکن ‌است‌ این سوال برای شما پیش بیاید که خب برخی از کودکان می‌توانستند از بچگی خودشان را کنترل کنند و ما از بچگیی نمی‌توانستیم! بنابراین ما کلاً شانس موفق شدن نداریم!

امیدوارم دچار این اشتباه نشویم که تصور کنیم همه چیز به دوران کودکی محدود می‌شود. نتیجه این آزمایش به این معنی نیست که اگر شما در دوران کودکی می‌توانستید خودتان را کنترل کنید، الان هم می‌توانید!

در حقیقت، این یکی از بهانه‌هایی ‌است‌ که مغز ما برای حفظ حالت موجود می‌آورد. در ادامه، در مورد حفظ حالت موجود با یکدیگر صحبت می‌کنیم. نکته مهم این است که بدانیم: ما می‌توانیم در هر زمانی خودمان را تغییر دهیم؛ فقط کافی است که بخواهیم و راهش را بدانیم و بر اساس دانسته‌هایمان اقدام کنیم.

بالاخره تعریف اهمال کاری چیست؟

شاید بگویید که خب بالاخره اصلاً تعریف اهمال‌کاری چیست؟ از آنجایی که سعی می‌کنیم همیشه مقالات ما کاربردی باشد، پس لازم نیست برویم سراغ تعریف‌های بیش از اندازه ذهنی و آکادمیک، که مثلاً اهمال‌کاری یا همان  Procrastination دقیقاً چیست و چه تفاوتی با ناتوانی، تاخیر در انجام کار، تنبلی و… دارد؟

اگر بخواهیم یک تعریف بسیار ساده اما بسیار کاربردی در این رابطه مطرح کنیم، بلاشک می‌توانیم بگوییم که: اهمال‌کاری در این کتاب، یعنی کاری که باید انجام دهیم و آن را به هر دلیلی انجام نمی‌دهیم!

یا اگر بخواهیم با توجه به تحقیق دانشگاه استنفورد (آزمایش شیرینی و کودکان 4 تا 6 ساله) خیلی ساده‌تر اهمال‌کاری را تعریف کنیم، می‌توانیم بگوییم که: شیرینی‌هایی که نباید «الان» بخوریم و می‌خوریم! بنابراین، هدف ما در این مقاله این است که کارهایی که باید یا نباید انجام دهیم را بشناسیم و به درستی رفتار کنیم.

اهمال‌کاری چه تفاوتی با تنبلی دارد؟

بسیاری از افراد اهمال‌کاری و تنبلی را با یکدیگر یکی می‌دانند، با این حال باید توجه داشت که اهمال‌کاری و تنبلی در کنار شباهت‌هایی که دارند، تفاوت‌های ریز مهمی نیز دارند. به‌صورت کلی اهمال‌کاری نوعی ضعف در برنامه‌ریزی است و فرد اهمال‌کار فردی است که نمی‌تواند به برنامه‌هایش پایبند بماند.

اما یک فرد تنبل خیلی از اوقات اصلا برنامه‌ای هم برای خود نمی‌چیند. در واقع فرد تنبل به دلیل میل شدیدش به راحتی هیچ کاری نکردن را ترجیح می‌دهد و میل دارد که تا حد ممکن از انجام کارهای انرژی‌بر خودداری کند.

در طرف مقابل اما فرد اهمال‌کار برنامه می‌چیند و خود را نیز آماده عمل می‌کند ولی با این حال از عملی کردن برنامه‌هایش در موعد مقرر ناتوان می‌ماند. در واقع تنبلی می‌تواند یکی از دلایل اهمال‌کاری باشد اما نمی‌توان گفت که هر فرد تنبلی اهمال‌کار نیز هست. از طرف مقابل نیز هر فرد اهمال‌کاری لزوماً تنبل نیست.

چرا در انجام کارها، اهمال کاری می‌کنیم؟ 7 دلیل مهم!

دلایل متعددی برای اهمال‌کاری ذکر شده‌اند. می‌توان گفت که اولین و واضح‌ترین دلیل اهمال‌کاری به طراحی مغزی ما بر‌میگردد. از دیگر عوامل مرتبط با اهمال‌کاری نیز می‌توان به باورهای اشتباه، هم‌چنین استرس و اضطراب‌ و افسردگی اشاره کرد که همگی را به‌صورت جداگانه در زیر بررسی می‌کنیم. (2) برخی از مهم‌ترین دلایل اهمال کاری، به شرح زیر است:

1- برنامه‌ریزی اشتباه و به‌دوراز واقع‌بینی

خیلی از موارد، ما تنبل نیستیم، فقط برنامه‌ریزی درستی نمی‌کنیم. در برنامه‌ریزی، یک اصل مهم، اولویت‌بندی است. اگر بتوانید کارها را به درستی اولویت‌بندی کنید و کارهای حیاتی را زودتر انجام دهید، اهمال کاری شما هم کمتر خواهد شد. در این صورت، انگیزه و انرژی‌تان را به درستی خرج کرده‌اید. اگر برنامه‌ریزی‌تان بیش‌ازحد سخت‌گیرانه یا غیر منعطف باشد، نمی‌توانید از اهمال کاری جلوگیری کنید و طبیعتاً آن را پشت گوش خواهید انداخت.

2- بلد نبودن مدیریت زمان

هم من، هم شما و هم بیل گیتس و ایلان ماسک، همه‌مان 24 ساعت در شبانه‌روز وقت داریم؛ اما چرا آن‌ها موفق‌اند و ما به موفقیت‌هایشان نمی‌رسیم. یکی از دلایل، می‌تواند مدیریت نادرست زمان باشد. وقت روزانه ما بسیار محدود است و اگر مدیریت نشود، باعث اهمال کاری نادرست ما خواهد شد. ناتوانی در مدیریت زمان یکی از بزرگ‌ترین دلایل اهمال کاری است. وقتی زمان کم می‌آوریم، در کارهایمان اختلال ایجاد شده و در نهایت کارها به تعویق می‌افتند. برای یادگرفتن نحوه مدیریت زمان، دوره فوق‌العاده کاربردی برنامه‌ریزی و مدیریت زمان بهترین گزینه برای شما عزیزان است.

3- ضعف در تصمیم‌گیری

تصمیمات اشتباه یا ناتوانی در تصمیم‌گیری، یکی از عمده‌ترین دلایل اهمال کاری ماست. انتخاب اینکه کدام کار را زودتر و کدام را دیرتر انجام دهید و کدام کار را به تعویق بیندازیم. بهتر است قبل از تصمیم‌گیری در مورد انجام کارها، اول آن‌ها را اولویت‌بندی کنیم.

۴- کارهای دقیقه نودی و کش آمده!

عادت بدی که اغلب ما ایرانی‌ها گرفتارش هستیم، به تعویق انداختن کارها تا دقایق و روزهای آخر است. مثلاً شب امتحان درس می‌خوانیم یا تا روز آخری که برای ارسال یک اثر به جشنواره فرصت داریم، آن را به تأخیر می‌اندازیم.

وقتی کارها را به دقیقه نود بیندازید، احتمال خطا و اشتباه یا حتی انجام ندادن آن به‌شدت بالا می‌رود و منجر به پدیده اهمال کاری خواهد شد.

5- کامل گرایی و دنبال بی‌نقص انجام دادن!.

کامل گرایی از بزرگ‌ترین موانع موفقیت و از دلایل اصلی اهمال کاری است. وقتی کاری را به ین دلیل که بخواهید بی‌نقص انجام دهید، به تأخیر بیندازید، در نهایت یا کیفیت کار پایین می‌آید یا اصلاً انجام نمی‌شود! اگر کامل گرا هستید، آب دستتان است زمین گذاشته و به دنبال رهایی از بند کامل گرایی بروید.

6- باورهای تحریف‌شده!

عامل دیگری که به اهمال کاری ما دامن می‌زند باورهای تحریف شده ما هستند. مدام تصور می‌کنیم که وقت زیادی برای انجام کارها داریم و وقت باقی‌مانده را بیشتر از آنچه که هست تخمین می‌زنیم.

گاهی اوقات این اهمال‌کاری به‌دلیل تخمین کمتر وقت باقی مانده است. این‌گونه که فرد فکر می‌کند در وقت باقی‌مانده نمی‌تواند کاری را انجام دهد و همین باعث می‌شود که به کلی از کار دست بکشد.

باورهای اشتباه دیگری مانند اینکه؛ «من حتما باید در بهترین فرم خود باشم تا به سراغ کاری بروم» باعث می‌شوند که مدام کارهای خود را به تعویق بیاندازیم. پس در نظر داشته باشید که یکی از مهمترین دلایل اهمال‌کاری باورهای تحریف‌شده هستند.

7- فشارهای روانی و استرس!

فشارهای روانی نیز نقش بسیار مهمی در اهمال‌کاری ما دارند. پژوهش‌ها (2) نشان می‌دهند که استرس و اضطراب‌ و افسردگی تاثیر بسیار مهمی در اهمال‌کاری ما دارند. در واقع این فشارهای روانی از ظرفیت و توانایی ما کم می‌کنند و به ما فرصت انجام کارهای‌مان را نمی‌دهند.

آیا انواع اهمال کاری را می‌شناسید؟ 

آیا می‌دانستید اهمال کاری هم انواع به خصوصی دارد؟ انواع مختلف اهمال کاری را می توانیم در سه دسته کلی قرار دهیم.

• دسته اول گرایشی
• دسته دوم شناختی
• دسته سوم جسمی

• مطلب مرتبط: انواع اهمال کاری؛ شما در کدام دسته هستید؟

تاثیرات منفی اهمال کاری در زندگی و کار!

وقتی اهمال کار باشیم، زیانش تنها به کم آوردن زمان یا انجام نشدن کارها محدود نمی‌شود؛ بلکه مضرات دیگری نیز دارد. برخی از مهم‌ترین جنبه‌های منفی اهمال کاری از قرار زیر است:

• سطح استرس و اضطراب بالا می‌رود و احتمال بروز بیماری‌های روانی افزایش می‌یابد
• احتمال افزایش تنش در روابط اجتماعی، بیشتر خواهد شد
• منجر به نارضایتی دوستان، خانواده و یا مدیرانمان خواهد شد
• مدیریت زمان از دستمان در رفته و کارهایمان روی هم تلنبار می‌شود

راهکارهای جلوگیری از اهمال کاری و تنبلی و درمان آن

یکی از مهم‌ترین راهکارهای ممکن برای جلوگیری از اهمال کاری و تنبلی این است که الگوی اهمال کاری را پیدا کنیم. الگوی اهمال‌کاری را به این صورت می‌توانیم پیدا کنیم ببینیم اول از همه، ما در چه کارهایی اهمال‌کاری می‌کنیم؟ مثلاً آیا بهانه‌های این شکلی داریم که: دیگر فصل بهار ‌است‌ و رخوت بهاری و یا نه در ارتباطات‌مان مشکل داریم مثلاً باید بروم به رئیسم نکته‌ای را بگویم، مثلاً درخواستی از او دارم اما معمولاً اهمال‌کاری می‌کنم.

• یا این که یک مدیر هستم و باید کارمندی را اخراج کنم اما می‌گویم حالا باشد بعد از عید، حالا باشد بعد از فلان تاریخ.
• یا این که در موضوعات شخصی اهمال‌کاری می‌کنم.
• یا مثلاً هر کاری که نوشتن در آن باشد، اهمال‌کاری می‌کنم؟
• یا موقع نوشتن مقاله، ایمیل، کتاب یا هر چیز دیگری اهمال می‌کنم؟
• یا در بحث صحبت کردن و ارتباطات؟

اگر می‌خواهید که الگوی اهمال‌کاری خود را پیدا کنید باید مشخص نمایید که چه زمان و در چه موضوعاتی اهمال‌کاری می‌کنید؟

لطفاً حتماً این‌ها را بنویسید

حداقل باید 5 مورد را یادداشت کنید و بعد از آن بروید سراغ این موضوع که چطور اهمال‌کاری می‌کنید؟

• یعنی کار جایگزین‌تان چه هست‌؟
• آیا سراغ یک کار جایگزین می‌روید؟
• آیا با موبایل‌تان بازی می‌کنید؟
• پلی‌استیشن بازی می‌کنید؟
• سعی می‌کنید خودتان را سرگرم کنید؟
• با تلفن یا کارهای دیگر؟
• در اینترنت جستجو می‌کنید؟
• یا کارهای دیگری را که کارهای مهمی‌‌ هستند، اما در اولویت نیستند، انجام می‌دهید؟

پس حتماً این موضوع را یادداشت کنید که چگونه اهمال‌کاری می‌کنید؟ بعد دلایل خودتان را بنویسید که چرا اهمال‌کاری می‌کنم؟ دلیلش چیست‌؟ این کار را دوست ندارم؟ بلد نیستم؟ دنبال دردسر نیستم؟

اقدامی برای رهایی از اهمال کاری 

1. مشخص کنید چه زمانی اهمال‌کاری می‌کنید؟
2. بنویسید که در چه موضوعاتی اهمال‌کاری می‌کنید؟
3. دلیلش چیست‌؟ (این کار را دوست ندارم؟ بلد نیستم؟ دنبال دردسر نیستم؟ یا…)
4. چگونه اهمال‌کاری می‌کنید؟ کار جایگزینی که انجام می‌دهید چیست؟

مطمئن باشید که تا همین جا یک گام بسیار بزرگ برای مدیریت اهمال‌کاری را برداشته‌اید.

معرفی یک کتاب ویژه و منحصربه فرد در مورد اهمال کاری

در مقاله‌ای که مطالعه کردید، بخش‌هایی از کتاب از شنبه هم بود. این کتاب تا کنون بیش از 10 هزار نسخه فروش داشته و زندگی هزاران نفر با مطالعه آن تغییر کرده است.

سخن پایانی

در مقاله مربوط به اهمال کاری، تلاش کردیم کلیات و اصول این موضوع مهم را به شما گوشزد کرده و تعریفاتی دقیق از اهمال کاری ارائه کنیم. همچنین از دلایل و راهکارهای رفع اهمال کاری برایتان گفتیم. خوشحال می‌شویم اگر کامنت شما را در پایین همین مقاله بخوانیم. چه پیشنهاد باشد، چه انتقاد یا هر سخن دیگری که دلتان می‌خواهد.

منابع:

1. www.psycnet.apa.org
2. www.verywellmind.com
3. www.psychologytoday.com
4. www.jamesclear.com