آنچه مردم میگویند درواقع آن چیزی نیست که مدنظرشان است. اگر می‌توانستیم فکر افراد را بخوانیم چقدر بهتر می‌توانستیم آن‌ها را درک کنیم و هدفشان را بفهمیم. علم زبان بدن و تکنیک‌ های زبان بدن این راه را تا حد زیادی برای ما بازکرده است و ما با استفاده از رفتار و نشانه‌های بدنی افراد می‌توانیم به فکر آن‌ها دست پیدا کنیم. در این مقاله به برخی تکنیک‌ های زبان بدن و نحوه کارکرد آن‌ها پرداخته‌ایم.

زبان بدن چیست؟

زبان بدن مجموعه‌ای از رفتارها، حرکات، ژست‌ها و لحن‌های غیرارادی و ناخودآگاه است که با پیام کلامی ما همراه شده و ارتباط ما با دیگران را می‌سازد.

ارتباط از دو بخش کلامی و غیرکلامی تشکیل ‌شده است. ارتباط کلامی همان لغات و دستور زبانی است که استفاده می‌کنیم و ارتباط غیرکلامی همان زبان بدن است که جلوتر از زبان کلام صحبت می‌کند و باعث انتقال پیام می‌شود.

چرا زبان بدن اهمیت دارد؟

مطالعات و تحقیقات بیان می‌کنند که 93 درصد ارتباطات ما از طریق زبان بدن و به‌صورت ارتباط غیرکلامی است. حتماً خودتان هم تجربه کرده‌اید که وقتی به جمعی وارد می‌شوید گویی بدون صحبت و از قبل می‌فهمید با چه کسانی می‌توانید ارتباط بگیرید و نزدیک شوید. یا تجربه کرده‌اید که وقتی در حال سخن گفتن با شخصی هستید، حس می‌کنید باید سریع‌تر حرفتان را تمام کنید زیرا فرد مقابل خسته و کلافه شده است.

در این مثال‌ها هیچ‌گونه کلامی ردوبدل نشد. پس ما چگونه توانستیم پیامی را دریافت کنیم؟ این دقیقاً پاسخ سؤال ماست. زبان بدن ما زودتر از زبان کلام ما به حرف می‌آید و حتی به‌صورت ناخودآگاه احساسات و افکار ما را به دیگران منتقل می‌کند؛ بنابراین دانستن زبان بدن برای مدیریت کردن پیام‌هایی که به دیگران می‌دهیم و فهمیدن پیام‌های غیرکلامی، افکار و احساسات دیگران مفید و ضروری است.

برای مطالعه بیشتر درمورد زبان بدن و فن بیان کلیک کنید:

• فیلم سینمایی در مورد فن بیان
• فن بیان چیست
• دوره فن بیان بیشتر از یک
• زبان بدن در فن بیان

برنده رقابت در تکنیک‌ های زبان بدن کیست؟

به‌طورکلی زنان در انجام امور تیزتر از مردان هستند. زنان به‌طور ذاتی می‌توانند نشانه‌های غیرکلامی را تشخیص دهند و رمزگشایی کنند. تحقیقات دانشگاه هاروارد حاکی از آن است که زنان بیشتر از مردان از زبان بدن آگاه‌اند. آن‌ها فیلم‌های کوتاه و بی‌صدای گفتگوی زن و مردی را نشان دادند و از شرکت‌کنندگان خواستند بر اساس حالات آن زوج، موضوع گفتگو آن‌ها را حدس بزنند. نتایج این‌گونه بود که زنان 87 درصد و مردان 42 درصد متوجه موضوع شدند. همچنین مشخص شد مردانی که در حوزه‌های هنری، پرستاری و بازیگری فعالیت می‌کنند و یا خلق‌وخو ملایمی دارند به‌خوبی زنان در تشخیص زبان بدن عمل می‌کنند.

مهارت زبان بدن ذاتی است یا اکتسابی؟

نتیجه کلی تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که برخی از حرکات مربوط به احساسات ما ذاتی بوده و ارتباطی به فرهنگ و محیط ندارد. از طرف دیگر برخی حرکات ما اکتسابی بوده و در طول زمان تبدیل به عادت شده است.

مثلاً خندیدن در جواب شادی، گریه در برابر غم، اخم درنتیجه خشم، تکان دادن سر به طرفین به علامت «نه»، پایین آوردن سر به علامت «بله» و… همگی اکتسابی بوده و ما بدون اینکه بدانیم آن‌ها را آموخته و اجرا می‌کنیم.

دست‌به‌سینه بنشینید و بعد به‌سرعت حالت خود را تغییر دهید و دست‌هایتان را برعکس کنید. به‌سادگی متوجه می‌شوید که در یک حالت راحت‌تر بودید و این مدل ارثی و ذاتی به شما رسیده است و نتیجه اکتساب نیست.

سه قانون مهم در درک زبان بدن چیست؟

درک زبان بدن شرایطی دارد که در صورت رعایت این شرایط و قوانین می‌توانید به نتیجه‌گیری درستی برسید. این قوانین عبارت‌اند از:

1_ زنجیره‌ای از حرکات را در نظر بگیرید

یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات در خواندن زبان بدن این است که یک حرکت را به‌تنهایی و جداگانه معنا کنیم. در زبان بدن هم مانند هر زبان دیگری باید کلمات را کنار هم قرار داده، جمله بسازیم تا درنهایت بتوانیم نقطه بگذاریم و معنای جمله را ببینیم. برای مثال خاراندن سر در زبان بدن معانی متعددی ازجمله عدم اطمینان، عرق کردن، شوره موی سر، کک، فراموش‌کاری و دروغ‌گویی دارد و ما با دیدن حرکات دیگری که با خاراندن سر همراه می‌شود می‌توانیم بفهمیم کدام معنا در این مورد صدق می‌کند.

2_ دنبال همخوانی بگردید

تحقیقات نشان می‌دهند که تأثیر نشانه‌های غیرکلامی تقریباً پنج برابر کلام است. از طرف دیگر در اغلب موارد زبان بدن غیرارادی است و هرچقدر هم فرد در آن متخصص باشد بازهم نکاتی را به‌صورت ناخودآگاه از چشم می‌اندازد. پس اگر بین زبان بدن و زبان کلام فردی همخوانی وجود داشت سخنان او را باور کنید اما اگر همخوانی وجود نداشت یعنی زبان بدنش دروغ او را لو داده است و سخنانش را باور نکنید.

3_ حرکات فرد را در چارچوبی که رخ می‌دهد بخوانید

بعدازاینکه حرکات و نشانه‌های مختلف زبان بدن را کنار هم گذاشته و جمله را ساختید، حال ببینید جمله بدن در چه موقعیتی ابراز شده است تا بتوانید ببینید معنای جمله صحیح است یا خیر. مثلاً دیدن فردی که پا روی پا انداخته، دست‌به‌سینه نشسته و چانه‌اش به سمت پایین است در یک فضای باز و سرد و برفی به معنای این است که فرد سردش شده است اما همین حالات و همین جمله اگر پای معامله و فروش چیزی باشد به معنای نارضایتی و مقاومت فرد از شرایط است.

تکنیک‌ های زبان بدن

تکنیک‌ های زبان بدن در بخش‌های مختلف بدن مانند چشم، بینی، دست، پا و… بررسی می‌شود. برخی از این تکنیک‌ها را در این مقاله باهم بررسی خواهیم کرد:

دست دادن در تکنیک‌ های زبان بدن

در اکثر ملاقات‌ها بهترین راه برای روبه‌رو شدن با فرد مقابل دست دادن با اوست اگر این حالت به روش نادرستی صورت گیرد ممکن است فرد از همان ابتدا از شما گریزان شود پس به هشت مورد از بدترین دست دادن‌های دنیا توجه کنید:

1_ ماهی خیس

هنگامی‌که با دست مرطوب و سرد خود به فردی دست می‌دهید مانند این است که او یک ماهی سرد و خیس را در دست گرفته است و در کنار اینکه حس خوبی به فرد منتقل نمی‌کند باعث انتقال پیام عدم تعهد نسبت به فرد مقابل نیز می‌شود. همچنین برخی افراد ممکن است به دلیل بیماری که دارند و یا استرس کف دستشان عرق کند، این افراد باید همواره یک دستمال همراه خود داشته باشند و قبل از دست دادن با کسی، دستشان را خشک کنند.

2_ گیره

در این حالت گویی دست فرد در داخل یک گیره قرارگرفته و فشرده می‌شود و حتی ممکن است جریان خون به دست قطع شود. این حالت دست دادن بیشتر برای انتقال پیام قدرت و تسلط توسط آقایان و به‌خصوص در کسب‌وکار کاربرد دارد. این مدل دست دادن می‌تواند حس ترس را به فرد مقابل بدهد.

3_ استخوان‌خردکن

تهاجمی‌ترین نوع دست دادن است و موجب تضعیف فرد مقابل می‌شود و ممکن است برای همیشه از شما فرار کند. بیشترین کاربرد آن در معاملات تجاری و اقتصادی است پس اگر وارد این‌گونه معاملات می‌شوید بهتر است حلقه‌ای در دست نداشته باشید چون باوجود حلقه آسیب بیشتری می‌بینید.

4_ گرفتن نوک انگشتان

یکی از معمول‌ترین نوع دست دادن‌ها میان افراد است و ماننداین است که می‌خواهید کاغذی را از دست فرد مقابل بگیرید. این نوع دست دادن منتقل‌کننده پیام عدم اعتماد است.

5_ دست دادن صاف و اتوکشیده

این نوع دست دادن مختص زمانی است که فرد سعی دارد در هنگام دست دادن با هل دادن فرد مقابل به عقب، فاصله و قلمرو خود را حفظ کند و به فرد مقابل پیام حفظ حریم خصوصی‌اش را بدهد.

6_ کشیدن دست

این روش عبارت است از گرفتن دست شخص مقابل و تند و محکم کشیدن او به سمت خود و حریم شخصی خود. معمولاً افراد برای روبوسی کردن این کار را انجام می‌دهند. در این روش ممکن است فرد ربات دستش آسیب ببیند و یا تعادلش را ازدست‌داده و به سمت شما پرت شود.

7_ تلمبه زدن

این روش مانند تلمبه زدن آب از چاه در مناطق روستایی است. فرد دست شخص مقابل را گرفته و پیوسته تکان می‌دهد و حتی اگر تکان‌ها متوقف شود دست را رها نمی‌کند. جالب اینجاست کمتر کسی اقدام به بیرون کشیدن دستش می‌کند گویا این عمل اراده آن‌ها را برای عقب‌نشینی کم می‌کند.

8_ هویج هلندی

این نوع دست دادن ریشه در سرزمین هلند دارد و اصطلاحاً گفته می‌شود فرد جوری دست می‌دهد که انگار دسته‌ای هویج در دست دارد. این روش مانند ماهی خیس است اما رطوبت کمتری دارد.

 

• بیشتر بخوانید: اصول سخنوری
• بیشتر بخوانید: آموزش صداسازی
• بیشتر بخوانید: چگونه صدای خود را کلفت کنیم؟
• بیشتر بخوانید: چگونه فن بیان خوبی داشته باشیم

 

5 نوع متداول لبخند در تکنیک‌ های زبان بدن

در این بخش 5 نوع متداول لبخند که ممکن است هرروز ببینید را بیان خواهم کرد:

1_ لبخند کشیده

لبخند به‌صورت کشیده در تمام‌صورت قرارگرفته و دندان‌ها مشخص نیست. در پشت این لبخند می‌توان به دنبال یک راز پنهان یا رد پیشنهاد بود.

2_ لبخند به هم تنیده

یک‌طرف لب به شکل لبخند بالا می‌رود و ابرو همان سمت هم بالا می‌رود در مقابل لب و ابرو سمت مقابل پایین می‌آید. به‌طوری‌که اگر از وسط صورت خطی ترسیم کنیم هر طرف یک حس مختلف را منتقل می‌کند. این لبخند نماد تمسخر است.

3_ لبخند با فک پایین

در این نوع لبخند فک پایین به‌طرف پایین کشیده می‌شود که طرف مقابل فکر کند این شخص بسیار شاد و خندان است.

4_ لبخند همراه با نگاه به چپ و راست و بالا

در این نوع لبخند فرد در حالی که سرش را پایین گرفته با لب‌های بسته لبخند میزند و به بالا نگاه می‌کند. این نوع لبخند باعث ایجاد حس حمایت کردن از او در فرد مقابل می‌شود.

5_ پوزخند

پوزخند زدن موجب می‌شود دیگران در مورد افکار شما کنجکاو شوند.

8 حرکت معمول دروغ گفتن در تکنیک‌ های زبان بدن

قطعاً شخصی که دروغ می‌گوید تمام تلاشش را می‌کند تا شما متوجه حقیقت نشوید اما برخی حرکات زبان بدن ممکن است او را لو دهد. در این بخش به‌اختصار به این روش‌ها می‌پردازیم.

1_ پوشاندن دهان

پوشاندن دهان با چند انگشت یا مشت یا کف دست همگی به معنای فرمان ناخودآگاه برای بستن دهان و نگفتن کلمات دروغ است. برخی ممکن است همین کار را با سرفه ساختگی جابه‌جا کنند.

2_ لمس بینی

ممکن است در حد یک تماس سریع و یا چند بار سایش باشد. این تکنیک حتماً باید در زنجیره رفتارها بررسی شود چون ممکن است فرد دچار حساسیت شده باشد.

3_ خارش بینی

خارش بینی و یا پوشاندن مداوم بینی هم مانند پوشاندن دهان برای مخفی کردن فریب‌کاری یا نشان دادن شک خود به حرف‌های فرد مقابل انجام می‌شود.

4_ مالیدن چشم

فرد ناخودآگاه چشم‌هایش را می‌بندد یا می‌مالد تا دروغ گفتن خود یا دیگران را نبیند. آقایان معمولاً شدیدتر چشم خود را می‌مالند یا کلاً چشم برمی‌گردانند اما خانم‌ها یا چشم برمی‌گردانند یا حرکات ظریف‌تری با زیر چشم خود می‌کنند مانند لمس یا خارش.

5_ گرفتن گوش

این حرکت نماد «چیزی نمی‌شنوم» است. فرد گوش خود را می‌گیرد، لمس می‌کند و یا خارش می‌دهد تا آن چیزی که نمی‌خواهد را نشوند و یا این پیام را به طرف مقابل برساند که به‌اندازه کافی گوش دادم و حال می‌خواهم سخن بگویم.

6_ خاراندن گردن

وقتی فرد با انگشت اشاره زیرلاله گوش، کنار گردن را خارش می‌دهد معمولاً به معنای تردید و ابهام است. چه در صحبت‌های خود و چه در صحبت‌های فرد مقابل.

7_ کشیدن یقه

اگر فرد فریبکار حس کند که در حال لو رفتن است ممکن است به علت اضطراب عرق کند و به همین علت یقه خود را بکشد تا هوای بیشتری دریافت کند. این حالت در افراد به هنگام عصبانیت و ناامیدی نیز مشاهده می‌شود.

8_ انگشت در دهان

این حرکت بیشتر مربوط به‌ دروغ‌گویی و فریبکاری است اما گاهی تلاش غیرارادی فرد به دریافت حس امنیت است به همین دلیل برای یادآوری حس کودکی سیگار، انگشت، لوله خودکار و یا آدامس در دهان خود می‌گذارد.

چهار حالت ایستادن در تکنیک‌ های زبان بدن

در این بخش قرار است پاها حقیقت را لو دهند.

1_ حالت خبردار

در این حالت پاها بسته و به هم چسبیده است. این حالت نشان‌دهنده این است که فرد بین رفتن یا ماندن هیچ تصمیمی ندارد.

2_ پاهای بازشده

بیشتر در مردان مشاهده می‌شود و نشان‌دهنده این است که فرد قصد رفتن ندارد و محکم در جای خود ایستاده است.

3_ یک پا جلو

پایی که به سمت جلو آمده است نشان‌دهنده این است که فرد قصد رفتن به کدام سمت را دارد.

4_ پا روی پا گذاشتن

این حالت نشان‌دهنده نگرش بسته و تدافعی درعین‌حال تمایل به ماندن است و معمولاً افراد در جمع‌های ناآشنا این‌گونه می‌ایستند؛ یعنی می‌خواهند در جمع بمانند اما منتظرند تا مطمئن شوند آسیبی به آن‌ها وارد نمی‌شود.

وضعیت‌های اصلی سر در تکنیک‌ های زبان بدن

حرکات سر هم می‌توانند نشان‌دهنده افکار و احساسات ما باشند:

1_ سر به سمت بالا

این حالت زمانی است که فرد نسبت به سخن گفته‌شده رویکرد خنثی دارد. سر معمولاً بی‌حرکت است اما ممکن است گاهی چند تکان کوچک هم به نشان تأیید بخورد. این موقعیت می‌تواند نشانه غرور، برتری و بی‌پروایی فرد باشد.

2_ کج کردن سر

این حرکت نشانه تسلیم و اطاعت است زیرا گلو و گردن را نمایان می‌کند و باعث می‌شود فرد کمتر تهدیدآمیز به نظر برسد.

3_ سر به سمت پایین

وقتی چانه به سمت پایین است نشان‌دهنده رویکردی منفی، انتقادی و تهاجمی است.

کلام آخر

زبان بدن حرف‌های زیادی برای گفتن دارد که در این مقاله نمی‌گنجد اما یادگیری آن‌ها بسیار مفید خواهد بود. درنهایت لازم میدانم یادآوری کنم که هر حرکت را جداگانه و تکی بررسی و تفسیر نکنید زیرا باعث سوءتفاهم و خطای شما می‌شود. حتماً زنجیره‌ای از رفتارها را با کلام گفتار و موقعیتی که حرکات در آن رخ می‌دهند در نظر بگیرید و بازهم بدانید که درنهایت می‌توانید احتمال زیاد را متوجه شوید و در علوم رفتاری مربوط به انسان هیچ‌گاه قطعیتی وجود ندارد.

منابع

• psychologytoday
• mindtools
• betterhelp
• helpguide
• scienceofpeople