چطور خوب بنویسیم؟

نوشتن آسان است. اغلب مردم می‌توانند بنویسند. اگر می‌توانید این مقاله را بخوانید، یعنی توانایی نوشتن هم دارید؛ اما آیا همه می‌توانند خوب بنویسند؟ آیا متن خوب نوشتن کار هرکسی است؟ آیا چیزهایی که می‌نویسید الهام‌بخش و اثرگذار است؟ باید چه‌کار کنیم که خوب بنویسیم؟
اگر خوب می‌نویسید، یعنی یک مهارت قوی و عالی دارید و اگر خوب نمی‌نویسید، نگران نباشید! «خوب نوشتن» با تمرین زیاد کاملاً قابل آموختن است.

چرا می‌خواهید بنویسید؟

برای اینکه خوب بنویسید، باید ابتدا از خود بپرسید «چرا» می‌نویسید؟
مثلاً:

• در بخش تولید محتوای یک مجموعه کار می‌کنید و برای همان مجموعه باید با نویسندگی خوب، محتوای خوب تولید کنید؟
• به صورت فریلنس برای خودتان کار می‌کنید و پروژه‌های مختلف نویسندگی در دست دارید؟
• یک وب سایت شخصی دارید و می‌خواهید برای کاربران سایتتان محتوای با کیفیت تولید و با این کار مخاطب جذب کنید؟
• می‌خواهید در حوزه شغلی و کاری خودتان کتاب بنویسید؟
• و یا حتی می‌خواهید هر روز خاطره‌نویسی کنید و از ماجراهایی که در طول روز اتفاق می‌افتد یک دفترچه خاطرات تهیه کنید؟

برای اینکه بدانید بهتر است برای نویسندگی کدام‌یک از مهارت‌های خود را بهبود ببخشید، ابتدا باید بدانید برای چه می‌نویسید؟ درهرصورت شما باید هم از نظر نرم‌افزاری و هم از نظر سخت‌افزاری، جعبه ابزارتان را کامل کنید و خوب بنویسید. برای اینکه خوب بنویسید به راهنمای زیر دقت کنید. اقدام عملی در هر بخش، ضروری است:

اگر دست‌به‌قلم نبوده‌اید…

اگر نهایت نویسندگی شما به مشق‌های دوران مدرسه محدود می‌شده است، روان شدن قلمتان کمی زمان‌بر است و نیاز به تکرار و مدامت و پشتکار دارد. مهارت نویسندگی به‌شدت «تمرین محور» است و اگر می‌خواهید «خوب بنویسید» باید تکرار و تمرین کنید.

اما اگر نوشتن (دستکم خاطره‌نویسی) جز عادات روزانه یا هفتگی شما بوده، خیلی از مهارت‌ها برای نویسندگی را به صورت پیش‌فرض دارید و نیازی به یادگیری آن‌ها ندارید.

چرا خوب نمی‌نویسیم؟

اگر فکر می‌کنید خوب نمی‌نویسید، ابتدا باید دلایل خوب ننوشتنتان را پیدا کنید. طبق ضرب المثل معروف «ادب از که آموختی؟ از بی ادبان!» شما هم از این اشتباهات درس بگیرید و سعی کنید مهارت نویسندگی خود را بهبود ببخشید.
این دلایل احتمالاً در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:

1- کم مطالعه می‌کنید

بیایید با خودمان روراست باشیم. مطالعه پست‌های شبکه‌های اجتماعی مثل کپشن های اینستاگرامی و یا خواندن اطلاعات یک محصول، مطالعه محسوب نمی‌شود. مطالعه یعنی کتاب خواندن. برای اینکه خوب بنویسید، باید دایره لغاتتان را به شدت بهبود ببخشید. هرچه دایره لغاتتان بالاتر باشد، می‌توانید تنوع بیشتری به نوشته‌هایتان تزریق کنید.
وقتی مطالعه می‌کنید آگاهی و دانشتان افزایش می‌یابد.
تمرین: امتحانش کنید! در طول یک ماه آینده دست کم سه کتاب خوب بخوانید و تأثیر زیاد آن در نوشته‌هایتان را ملاحظه کنید.

 

چه چیزی بخوانیم؟
پاسخ شما این است: بستگی دارد!
اگر قصد تولید محتوای هدفمند برای وب سایت شخصی‌تان ندارید و صرفاً می‌خواهید ادبی بنویسید، بهتر است کتاب‌های معروف از نویسندگان بزرگ انتخاب کنید و بخوانید. نویسندگانی مثل محمدعلی جمالزاده، جلال آل احمد، صادق هدایت، نادر ابراهیمی، غلامحسین ساعدی و مصطفی مستور، نوشته‌هایشان بلیغ و زیباست و پر از آرایه‌های ادبی و واژگان پرمغز و متنوع. برای نوشتن ادبی ذهنتان آزاد است که هرجایی برود و هیچ محدودیتی نباید برای آن قائل باشید.
اما اگر برای وب سایت‌های مختلف تولید محتوا می‌کنید، احتمالاً نیاز چندانی به ادبی نوشتن ندارید. باید هدفمندتر و ساده‌تر بنویسید و در چیدمان ساختار محتوایتان محدودیت‌های خاصی دارید.
در هر صورت یادتان باشد مطالعه اولین و مهم‌ترین تمرین برای این است که خوب بنویسید.

2- در نوشتن کمال گرایی می‌کنید

یکی از موانع بسیار مهمی که جلوی تمرین کردن ما را می‌گیرد، کمال گرایی است. کمال گرایی وقتی اتفاق می افتد که شما فکر می‌کنید برای نوشتن زود است یا مطالبی که نوشته‌اید برای انتشار مناسب نیستند و یا ممکن است تصور کنید هنوز چیزهای زیادی هست که قبل از نوشتن باید یاد بگیرید.
کمال گرایی اگرچه نشان از هوش بالای شما می‌دهد، اما آفت بزرگی برای نویسنده شدن است. اگر می‌خواهید قلمتان روان شود، بدون کمال‌گرایی باید فقط بنویسید. باید ذهنتان را رها کنید و هرچه در آن هست را روی کاغذ بریزید.
ریشه اصلی کمال‌گرایی وسواس، ترس و یا کمبود اعتماد به نفس است. همچنین احتمال دارد دلیل کمال گرایی شما در نوشتن این است که منابع بسیار زیادی را مطالعه می‌کنید.
یکی از راه‌های بسیار خوبی که برای مقابله با کمال گرایی پیشنهاد می‌شود این است که فقط و فقط باید به سه منبع برای نوشتن اکتفا کنید.

3- خلاقیتتان کم است و باید بهبود پیدا کند

نویسندگی به خلاقیت نیاز دارد. خلاقیت عامل پیشرفت در هر کاری است. خلاقیت به شما کمک می‌کند که هم سوژه مناسبی انتخاب کنید و هم در فرایند نوشتن بهترین عملکرد را داشته باشید. برای افزایش خلاقیت در نوشتن هم می‌توانید کتاب زیاد بخوانید و هم فیلم ببینید. با خواندن و دیدن زیاد و دقت به اتفاقاتی که در طول روز برای شما می افتد، خلاقیتتان پرورش پیدا می‌کند و به مرور سوژه‌های بسیار خوبی برای نوشتن پیدا خواهید کرد.
جای دیگری که خلاقیت خودش را در نویسندگی نشان می‌دهد، نحوه پرداختن به موضوع و سوژه است. از ساختاربندی و نحوه روایت محتوا گرفته تا انتخاب تیتر جذاب و لید مناسب برای آن. گاهی انتخاب یک تیتر جذاب و خلاقانه نقش مهمی در افزایش خوانندگان یک مقاله دارد.
اگر فکر می‌کنید خلاقیت‌تان کم است، باید بگویم که خوشبختانه خلاقیت را نیز مانند بسیاری از چیزهای دیگر می‌توان یاد گرفت و روز به روز به خلاق‌تر شد. هم‌اکنون کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی مختلفی در این زمینه برگزار می‌شود. کافی است در گوگل جستجو کنید تا به صدها مقاله و دوره آموزشی در این زمینه دسترسی پیدا کنید.

4- ساختاربندی نمی‌کنید

ساختاربندی یعنی دقیقاً مشخص کنید در مورد چه چیزی می‌خواهید بنویسید. ساختاربندی ذهن شما را منظم می‌کند و باعث می‌شود سرعت و کارایی شما در نوشتن بیشتر شود.
برای ساختاربندی باید چه کار کنیم؟
دو راه خوب برای ساختار بندی متن شما وجود دارد:

راه اول: ساختاربندی دستی
برای اینکه متنتان را ساختاربندی کنید، موضوعات را به صورت تیتروار بنویسید. برای این کار ترتیب خاصی در نظر نگیرید. بعد از اینکه هرچه به ذهنتان رسید روی کاغذ پیاده کردید، آن‌ها را به ترتیب اولویت و موضوع، مرتب کنید.

راه دوم: ساختاربندی با نرم افزار مایندمپ
ساختاربندی با کامپیوتر و با استفاده از نرم افزار «مایندمپ» کاری راحت و بسیار مفید است.
برای اینکار آموزش کامل و جامعی در سایت بیشتر از یک قرار داده شده است که از لینک زیر می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید:

5- تمرکز نمی‌کنید و سرتان شلوغ است

تمرکز نداشتن یکی از موانع نوشتن است. چیزهای زیادی می‌تواند تمرکز ما را در هنگام نوشتن به هم بزنید.
از موبایل با شبکه‌های اجتماعی عجیب و غریبش گرفته تا تلویزیون و صدای اطرافیان.
برای اینکه بتوانید بهتر بنویسید، ابتدا باید عواملی که تمرکز شما را بر هم می زند، پیدا کنید و آنها را از بین ببرید!
مثلاً وقتی تصمیم دارید به مدت دو ساعت بنویسید، در آن دو ساعت به هیچ وجه به سراغ گوشی خود نروید. جایی ساکت و آرام را انتخاب کنید و از کارهای متفرقیه بپرهیزید تا رشته کار از دستتان خارج نشود.
مشغله‌های ذهنی زیاد هم باعث می‌شود نوشتن برای شما سخت شود. یک کامپیوتر را در نظر بگیرید که محتویان درون آن بسیار درهم و برهم و شلوغ است و طبیعتاً یافتن فایل‌های مورد نظر در چنین کامپیوتری سخت است. شما هم اگر می‌خواهید راحت‌تر بنویسید، سعی کنید ذهن خود را منظم و پاکسازی کنید.
مدیتیشن راه بسیار خوبی برای این کار است. مقاله جامع و کاربردی زیر را بخوانید:

ممکن است مشغله ذهنی زیاد شما ناشی از شغل پر استرس شما باشد. مثلاً پرستاران و یا آتش نشانان استرس شغلشان ممکن است آنها را دچار خستگی ذهنی کند.

6- کم تمرین می‌کنید

برای قوی شدن در هر مهارت و هر حرفه‌ای باید تمرین و تمرین و تمرین کنید.
آنقدر بنویسید که قلمتان خود به خود روی کاغذ بدود.
اگر نمی‌نویسید، از همین امروز شروع کنید و به مدت 66 روز هر روز حتی به اندازه یک خاطره چیزی روی کاغذ بنویسید. در انجام این تمرین به مدت 66 روز پشتکار فراوانی به خرج دهید تا به یک عادت سازنده تبدیل شود.

چطور بهتر بنویسیم؟

ویلیام فاکنر نویسنده سرشناس آمریکایی و برنده جایزه نوبل ادبیات در مورد نویسنده شدن می گوید:
«برای نویسنده شدن به سه چیز نیاز دارید: مشاهده، تجربه و تخیل، اگر دوتا از این سه ویژگی را داشته باشید، سومی هم پوشش داده می شود»
بنابراین اگر میخواهید نویسنده خوبی مثل آقای فاکنر شوید، باید این سه ویژگی را در خود پرورش دهید.
علاوه برا یان ویژگی ها، راه ها، تمرین‌ها و شیوه‌های بسیار زیادی برای بهتر نوشتن وجود دارد.
در این قسمت از مقاله به چند راه برای بهتر نوشتن اشاره می‌کنیم تا در مقالات بعدی سلسله گزارشاتی در مورد زوایای دیگر نویسندگی با شما به اشتراک بگذاریم. این راه ها را امتحان کنید و نتایج عالی آن را ببینید:

1- خودتان را بشناسید

خودشناسی می تواند راهی خوب برای این باشد که بفهمیم چرا در «خیلی خوب نوشتن» ناتوانیم»
کمبود مطالعه؟ عدم تمرکز؟ ضعف دایره واژگان؟ ترس از نوشتن؟ کمال گرایی؟ یا چی!
چندوقتی با خودتان خلوت کنید و تمام دلایلی که فکر میکنید مانع از نوشتن خوب شما می شود را بنویسید. لیستی کامل تهیه کنید و آن ها را واکاوی کنید. 

2- هر روز بنویسید

یادداشت روزانه نکات، خاطرات یا اتفاقاتی که می افتد، می‌تواند ماهیچه «نویسندگی» شما را قوی کند.
البته برای نوشتن همانطور که گفتیم باید خلاقیت به خرج دهید. اینکه بنویسید: «امروز فلان ساعت بیدار شدم، فلان کار را کردم و فلان جا رفتم» چندان به درد نمی‌خورد! در عوض سعی کنید شرایط، فضاها و اتفاقات را به زبان تخیلانه تری (!) بنویسید. ذهنتان را رها و باز بگذارید. اجازه دهید پرواز کند و به هرجا خواست برود. خودش برمیگردد!

یک کار دیگر این است که از ساعات کار با گوشی همراه خود کم کنید و به جای آن در «نوت» گوشی بنویسید. همچنین می‌توانید صدای خود را در حین پیاده رفتن به محل کار ضبط کنید و همان‌ها را روی کاغذ پیاده سازی و ویراستاری کنید، به آن انسجام بدهید و ساختارهای نویسندگی خود را بهبود ببخشید.
همچنین برای کسانی که دوستشان دارید باید بیشتر و بیشتر بنویسید. با این کار هم روابطتان بهتر می‌شود و هم تمرینی برای نویسندگی کرده‌اید.

3- بلاگ نویسی و توئیت کنید!

توئیتر محل بسیار مناسبی برای تمرین نوشتن است. این شبکه اجتماعیبه دلیل محدودیت کاراکتری که دارد، شما را وادار می‌کند که کوتاه‌تر، مفیدتر و ارزشمندتر بنویسید.
افراد زیادی فکر می‌کنند نوشتن در توئیتر وقت تلف کردن است.
وبلاگ نویسی هم می‌تواند به روان‌تر شدن قلمتان کمک کند. می‌توانید بدون هیچ هزینه‌ای وبلاگ راه اندازی کنید و هر روز در آن تمرین نوشتن کنید.

4- آموزش ببینید

برای شروع آموزش، لزومی ندارد هزینه کنید. فایل‌ها و آموزش‌های بسیار زیادی به صورت رایگان در سطح اینترنت وجود دارد. اگر روزانه دقایقی وقت بگذارید و آموزش ببینید، می‌توانید در نوشتن پیشرفت کنید.
مثلاً در وب سایت علمنگار که توسط محمدرضا رضایی راه اندازی شده است، می‌توانید آموزش‌های خوبی در مورد نوشتن (به ویژه نویسندگی علمی) پیدا کنید.
سایت ویراستاران یکی دیگر از سایت‌های آموزش درست نویسی و نویسندگی است که از محتوای بسیار خوبی برخوردار است.
آموزش دیدن همچنین باعث می‌شود شما حرفه‌ای‌تر به نظر برسید.
اشتباهات دستوری و غلط املایی نشان‌دهنده‌ غیر حرفه‌ای بودن نویسنده است. همه‌ ما ممکن است زمانی که با دوستان خود صحبت می‌کنیم برخی لغات را مختصر بنویسیم یا علائم نگارشی را رعایت نکنیم.
دو جمله‌ مشهور «بخشش لازم نیست، اعدامش کنید.» و «بخشش، لازم نیست اعدامش کنید.» را که یادتان نرفته است؟

5- ساده و شفاف بنویسید

هرچیزی که می‌خواهید بنویسید، باید منظور خود را واضح، شفاف، مختصر و حرفه‌ای بیان کنید.
نویسنده‌ باید تمام تمرکز خود را روی شفافیت متنی که می‌نویسد بگذارد و ایده‌ خود را به‌طور واضح بیان کند تا خواننده برداشت دیگری نداشته باشد. در هر جمله یک موضوع را مطرح کنید و بعد از پایان جمله سراغ موضوع بعدی بروید. خوانندگان معمولاً حوصله‌ خواندن متن‌های طولانی را ندارد؛ بنابراین بهتر است جملات کوتاه و مختصر باشند.

6- از ابزارهای مختلف استفاده کنید

اگر با کامپیوتر می‌نویسید، نرم افزارها یا افزونه‌های مختلف می‌تواند از غلط نویسی شما جلوگیری کند. افزونه ویراستیار یک یاز معروف‌ترین و بهترین افزونه‌های نرم افزار «ورد» است.

7- در هنگام نوشتن، ویراستارتان را خاموش کنید!

اگر در هنگام نوشتن بخواهید دائماً متنتان را از نظر نگارشی ویرایش کنید، ذهن شما برای نوشتن محدود می‌شود. برای تمرین نوشتن همان طور که گفتیم فقط و فقط بنویسید، آزاد و رها؛ بدون اینکه به واژه‌ها، غلط‌های املایی یا اشتباهات نگارشی توجه کنید.
ویراستاری را بگذارید برای یک وقت دیگر.

به طورکلی، هرچه بیشتر بنویسید، قلم روان‌تری خواهید داشت. در واقع نقش تمرین و تجربه برای «خوب نوشتن» نقش بسیار مهمی دارد.