آموزش کوچینگ یا علم تسهیلگری به زبان ساده اما عملی

کوچ و آموزش کوچینگ را از دیدگاه‌های مختلفی می‌شود تعریف کرد.
یکبار از زبان خود کوچ؛
یکبار از زبان مراجعی که پیش کوچ می‌رود؛
یکبار از زبان کسی که خودش می‌خواهد سلف کوچینگ کند؛
خلاصه هرکسی از ظن خودش می‌تواند تعریفی از کوچ ارائه دهد.

اما اجازه دهید چند تعریف معتبر و در عین حال ساده از علم تسهیلگری یا کوچینگ خدمت شما ارائه کنیم (در مورد کوچینگ، مقاله کامل و جامع «کوچینگ چیست؟» را هم بخوانید)

تعریف اول آموزش کوچینگ یا علم تسهیلگری از زبان یک کوچ:

تعریف دوم از زبان کسی که در مورد کوچ مطالعه کرده:

نکته این تعریف این است که فرایند کوچینگ، یک فرایند از پیش طراحی شده نیست و بعد از نیازسنجی مراجع باید طراحی شود. در واقع کوچینگ یک فرایند در لحظه است.

تعریف سوم از زبان یک فرد بیرونی:

در یک تعریف دیگر، نقش خود مراجع و مسئولیتی که در قبال خودش دارد را یادآور می‌شویم:

و یکی دیگر از بهترین تعاریف علم تسهیلگری و آموزش کوچینگ را اینجا بخوانید:

آموزش کوچینگ و علم تسهیلگری

همانطور که در بالا تعاریف متعددی در مورد کوچینگ و علم تسهیلگری خواندید، دیگر اکنون می‌دانید که وظیفه اصلی یک کوچ و یک کوچی (مراجع) چیست.

کوچینگ، مربی‌گری افراد برای تغییر و تحول شخصی است. سازمان‌ها از کوچینگ برای توانمندسازی مدیران و نیروهای کلیدی خود استفاده می‌کنند و افراد به صورت انفرادی نیز برای محقق کردن اهداف خود یا برطرف کردن موانعی که در زندگی‌شان دارند از کوچینگ کمک می‌گیرند. 

روانشناسان و مشاوران نیز با فراگیری مهارت‌های کوچینگ از این روش برای حل مسائل مراجعین خود استفاده می‌کنند.

دوست دارید از زبان یک کوچ بین المللی هم چند تعریف ساده از کوچینگ یاد بگیرید؟ فیلم زیر را تماشا کنید:

متخصص‌ترها کوچینگ و علم تسهیلگری را چطور می‌بینند؟

حالا که با تعاریف بسیار ساده آموزش کوچینگ و علم تسهیلگری آشنا شدیم، بد نیست به این موضوع از دریچه چشم متخصص‌ترها هم نگاه کنیم.

جامعه روانشناسی بریتانیا کوچینگ را این چنین برای زیستن مهم می‌داند:

سِر جان وایتمور (SIR JOHN WHITMORE) نویسنده کتاب کوچینگ برای (بهبود) عملکرد می‌گوید:

کوچینگ به معنای آزاد کردن ظرفیت افراد است تا بتوانند به بیشترین میزان عملکرد خود برسند. کوچینگ کمک می‌کند تا مراجعین عمیقا یاد بگیرند تا اینکه صرفا اطلاعات جمع‌آوری کنند.

ICF فدراسیون بین المللی کوچینگ هم در مورد کوچینگ نظرش این است:

مایلز دانی (MYLES DOWNEY) مؤسس مدرسه کوچینگ اعتقادش بر این است که:

مایلز دانی

اریک پارسلو (ERIC PARSLOE) هم که از موسسین انجمن کوچینگ و منتورینگ اروپاست می‌گوید:

نگاه موسسه پرسنل و توسعه CIPD)) نگاه جالبی است که یادگیری کوچینگ و علم تسهیلگری را به کل زندگی تعمیم می‌دهد:

بروس پلتیر (BRUCE PELTIER) استاد روانشناسی دانشگاه پسیفیک هم نظر جالبی دارد:

و سرانجام یادی کنیم از لارا ویتورث (LAURA WHITWORTH) – نویسنده کتاب CO-ACTIVE COACHING که می‌گوید:

اما کوچینگ بر مبنای چه اصولی پایه گذاری شده؟ چه فرقی با مشاوره دارد؟

می‌توانیم مهم‌ترین اصول کوچینگ را 4 اصل زیر بدانیم:

نسخه منحصر به فرد

هر کسی برای حل مسایل خود، راهکار منحصر به فرد خودش را دارد.

موانع درونی

به غیر از موانع بیرونی که فکر می کنیم عوامل اصلی بازدارنده ما هستند، تأثیر موانع درونی و ذهنی ما خیلی بیشتر از آن هاست.

ارزش های منحصر به فرد

در فرآیند کوچینگ، ارزش های کوچ به مراجع تحمیل نمی شود. کوچ خوب یا بد بودن گزاره ای را تأیید یا رد نمی کند. گزاره ها طبق چهارچوب ارزشی مراجع تحلیل می شود.

موضوعات غیر درمانی

کوچینگ تنها در مورد موضوعات غیر درمانی کاربرد دارد. همچنین مراجع کوچینگ مانند کسی که به بدنسازی مراجعه کرده باید آمادکی تمرین و اقدام و تغییر را داشته باشد.

فرق کوچینگ با مشاوره چیست؟

با وجودی که بسیاری از مراجعه‌کنندگان درک روشنی از آنچه کوچینگ هست و نیست، دارند همچنان در بازار و در بین افرادی که فکر می‌کنند کوچینگ را می‌شناسند، برداشت درستی از کوچینگ و تفاوتی میان کوچینگ و مشاوره وجود ندارد.

مهم‌ترین اشتباه افراد این است که بیشتر افراد کوچینگ را با مشاوره گرفتن یکی فرض می‌کنند. می‌توانیم 5 تفاوت میان کوچینگ و مشاوره را به این شکل بیان کنیم:

 کوچ سرمشق نیست. مشاوره سرمشق هست!

یکی از تفاوت‌های بین کوچینگ و مشاوره این است که در مشاوره، مشاور در برخی از موضوعات مثل کسب‌وکار یا ازدواج تخصص دارد. نوعی رابطه استاد و شاگردی! گویی شاگرد نزد استاد می‌رود تا در زمینه‌هایی که استاد موفق بوده، رشد کند. اینجا استاد به‌نوعی سرمشق است درحالی‌که کوچ متخصص فرآیند کوچینگ است. مراجعه‌کننده نزد کوچ می‌رود تا فرآیند کوچینگ را در موضوع موردعلاقه خود به کار بگیرد؛ بنابراین کوچ، سرمشق نیست بلکه استاد به‌کارگیری فرآیند کوچینگ است.

 چه کسی تصمیم می‌گیرد؟

در مشاوره، این مشاور است که تصمیم می‌گیرد مراجع باید چگونه رشد کند. او طرحی از موفقیت در ذهن خود دارد و بر اساس آن برنامه‌ریزی می‌کند. شاگرد به دنبال پاسخ این سوال است: «مرحله بعدی چیست؟» و استاد به او پاسخ می‌دهد.
اما در کوچینگ، مراج دستور کار را تنظیم می‌کند. کوچ سؤال می‌کند «دوست داری به کجا برسی؟» و جلسه با دستورالعمل مراجعه‌کننده آغاز می‌شود. اگر مراجع نداند می‌خواهد به چه چیزی دست پیدا کند، کوچ سؤالات خوب می‌پرسد تا بتواند آن را ترسیم کند. مراجعه‌کننده است که در فرآیند کوچینگ، دستورالعمل را تنظیم می‌کند.

 چطور یاد می‌گیرد؟

در تعلیم یا مشاوره، مراجع از مشاور سؤال می‌پرسد. به یاد داشته باشید که مشاور گویی سرمشقی است که همه پاسخ‌ها را دارد؛ حتی اگر گاه به گاه سوال‌هایی بپرسد، او همچنان خردمندی است که نقش او انتقال اطلاعات و تجربیات به فرد است، طوری که مراجع آن‌ها را فرابگیرد. اما کوچینگ متفاوت است. نقش کوچ، پرسیدن سؤال برای رسیدن به درک و بینشی است که مراجع را وادار کند از خودش یاد بگیرد. یادگیری در کوچینگ از دل سؤالات قدرتمند کوچینگ به وجود می‌آید.

 به چه کسی شبیه شود؟

در مشاوره، مراجع میخواهد به جایی برسد که مشاور رسیده! می‌خواهد کارهای او را تکرار کند. چون مشاور احتمالا این راه را رفته و می‌داند چه نسخه‌ای به فرد بدهد. اما هدف کوچینگ این است که مراجعه‌کننده بیشتر خودش شود. هدف کوچ کمک به مراجعه‌کننده برای دسترسی به توانایی‌های بالقوه خودش است که بیشتر شبیه به خودش شود. کوچ به‌جای آن‌که بگوید «بیشتر به من شبیه شو» می‌گوید «بیشتر به خودت شبیه شو».

---

مقاله کامل در رابطه با تفاوت‌های کوچینگ و منتورینگ و مشاوره را در مقاله زیر بخوانید:

تفاوت کوچینگ با مشاوره و منتورینگ

---

فرایند آموزش کوچینگ یا علم تسهیلگری چگونه است؟

ظاهر یک جلسه کوچینگ شبیه به جلسات مشاوره است. تفاوت‌هایی که کوچینگ نسبت به مشاوره و جلسات با روانشناس دارد در این است که در فرآیند کوچینگ، هدف شناسایی دنیای ذهنی مراجع است.

کوچ معتقد است که موانع اصلی ما برای اقدام و دستیابی به اهداف‌مان درون ذهن خودمان است نه بیرون از ما. کوچ با گوش شنوا، سوال‌های قدرتمند و بازخورد دادن، دنیای ذهنی مراجع را جستجو می کند و مورد کندوکاو قرار می‌دهد. پس از بررسی گفتگوی ذهنی مراجع، متناسب با ارزش‌ها و شرایط فعلی او، اقدامات و تمریناتی با مشارکت مراجع طراحی می‌شود و کوچ آن‌ها را پیگیری می‌کند. کوچ از توصیه‌ها و نسخه‌های از قبل پیچیده شده برای مراجع خود استفاده نمی‌کند زیرا با توجه به تفاوت‌هایی که در افراد وجود دارد، استفاده از راهکارهای از پیش طراحی شده، بی فایده است.

ارزش‌ها، شرایط فعلی و موانع درونی و بیرونی مراجع باید به دقت بررسی شود و متناسب با آن اقدامات و تمرین‌ها طراحی شوند.

---

یکی از انواع کوچینگ، کوچینگ موفقیت است. در مورد آن بیشتر بخوانید:

کوچینگ موفقیت چیست؟ به درد چه کسانی می‌خورد و چه مزایایی دارد؟

---

اصلا چرا از کوچینگ و علم تسهیلگری استفاده می‌کنیم؟

در میان روش‌هایی که بتواند موانع ذهنی ما را شناسایی کند، تنها کوچینگ، جوابگو خواهد بود. (نه مثلا مشاوره یا منتورینگ).

هیچ کدام از روش‌هایی که بعضا امتحان می‌کنیم مانند مطالعه کتاب‌ها، شرکت در دوره‌ها و کارگاه‌ها اگرچه بسیار خوب است و به رشد ما کمک می‌کند، اما از جهت شناخت موانع ذهنی و تشخیص باورها مانع، کار زیادی برایمان انجام نمی‌دهند.

تفاوت کوچینگ با روانشناسی علاوه بر سبک مشاوره، در این است که کوچینگ برای افراد سالمی است که می‌خواهند خود را ارتقا دهند، از حداکثر ظرفیت خود استفاده کنند و مسائل و چالش‌های زندگی و کاری خود را حل کنند. همچنین کوچینگ نتیجه‌گراست. به این معنی که موفقیت فرآیند کوچینگ وابسته به این است که آیا هدف مراجع محقق شد یا خیر. با این حال مسئولیت انجام دادن تمرین‌ها و اقدامات با خود مراجع است.

---

دوست دارید در یک آزمون کوچینگ به صورت رایگان شرکت کنید؟ کلیک کنید:

آزمون کوچینگ در 5 دقیقه (رایگان)

---

بنیان فکری علم کوچینگ یا علم تسهیلگری

در کتاب « How Coaching Works» گفته می‌شود که:

جلسه کوچینگ تلاشی برای جستجو در میان یک سری جواب درست از پیش تعیین شده، نیست. به جای این پیش فرض، جواب با تعامل کوچ و مراجع از طریق یادگیری و آگاهی که حاصل می‌شود توسط خود مراجع کشف خواهد شد. پس از تغییری که در مراجع رخ می‌دهد، سعی می‌کند تا عملکرد و رفتار متفاوتی در دنیای خود داشته باشد.

در کوچینگ تأکید بر اقدام است و معتقد است که بینش کافی نیست. در نتیجه به جای تغییر بینش و تفکرات، بر روی اقدام تأکید می‌شود؛ اقدامات کوچکی که به مرور موجب تغییر در مراجع می‌شود.

یکی از تعصباتی که ما را محدود کرده، گرفتن تأیید برای باورها و تفکرات فعلی‌مان است. از این رو کوچینگ سوالاتی می‌پرسد که این تعصبات و محدودیت‌های پذیرفته شده فرد را به چالش بکشد..

علم کوچینگ یا علم تسهیلگری برای چه کسانی است؟

شاید بعضی از مردم در مواجهه با کوچینگ بگویند: «موضوع خاصی در زندگی‌ام نیست که نیاز به کوچینگ داشته باشم و همه چی خوبه!»

باید بدانیم لزوما نباید چیزی به درمان و اقدام فوری نیاز داشته باشد که به کوچ مراجعه کنیم. کوچینگ پلی‌ است بین وضعیت فعلی با وضعیت مطلوب‌مان. کوچینگ هم می‌تواند تغییرات بزرگی در زندگی‌مان ایجاد کند و هم می‌تواند  کمک کند به خودمان بیاییم و از حصاری که برای خودمان ساختیم آزاد شویم.

کوچینگ این فرصت را برای ما به وجود می‌آورد که به خودشناسی برسیم، متوجه شویم چه چیزی برایمان مهم است و به کجا می‌خواهیم برویم، برای آن نقشه بکشیم و اقدام کنیم. کوچینگ با اقدام همراه است!

با این سوالات موضوع کوچینگ را پیدا کنید (تکنیک های کوچینگ)

کلی جانسون (Kelley Johnson) به عنوان کوچ در زمینه تخصصی کوچ رهبران، یک لیست 33 سوالی درست کرده تا به مراجعین خود کمک کند راحت‌تر موضوعات کلیدی و چالشی جلسات کوچینگ خود را انتخاب کنند.

 به صورت عمومی دوست دارید در مورد چه موضوعاتی صحبت کنید؟
چه چیزهایی نیاز دارید تا انگیزه کافی برای اقدام کردن به دست آورید؟
دوست دارید در زندگی و کارتان به کجا برسید؟ آیا نسبت به راه رسیدن به آن مقصد کاملاً آگاه هستید؟
مهلتی برای رسیدن به خواسته‌ها و اهداف‌تان تعیین کرده‌اید؟
چه شرایطی موجب شده وقت زیادی را از دست بدهید؟
الان در زندگی‌تان چه مسایل فرسایشی و ناامیدکننده‌ای وجود دارد؟
پس از یکسال، 5 سال و 10 سال آینده دوست دارید کجا باشید؟
دوست دارید وقتی از این دنیا رفتید، مردم در مراسم خاکسپاری شما، چه چیزی در موردتان بگویند؟
آیا الان ارتباطاتی دارید که باعث آزار شما می‌شود؟
چه روابطی شما را اذیت می‌کند؟
چه ساعاتی از روز بیشترین بهره‌وری را دارید؟ و چه ساعاتی کمترین بهره‌وری؟
معنویت در زندگی شما چه جایگاهی دارد؟
خودتان را از نظر سلامت جسمانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خودتان را از نظر سلامت روحی و روانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به نظر شما در صورت کسب چه مهارت‌هایی، می‌توانید به جایگاه شغلی مورد نظرتان برسید؟
آیا به نقاط قوت و استعداد‌های خود آگاهی دارید؟
فکر می‌کنید چه مهارت‌هایی را باید در خودتان تقویت کنید؟
چقدر چشم‌اندازی شفاف از آینده‌تان دارید؟
آیا روزهای تعطیلی دارید؟ آیا می‌توانید کارهایی که باید انجام دهید را در روزهای کاری تمام کنید؟
دوست دارید چه اثری از خود به جای بگذارید؟
چه کاری را باید برای خودتان انجام دهید که تا الان به آن بی توجهی کردید؟
اگر به سازمان بهتری برای کار مراجعه کنید، چه تأثیرات مثبتی بر شما می‌گذارد؟
چه چیزی در زندگی‌تان است که نمی‌توانید از شرش خلاص شوید؟
روز عالی و ایده‌آل شما چه شکلی است؟ چه چیز‌هایی نیاز است تا همه روزهای شما این شکلی شود؟
تصمیم بزرگ مالی که می‌خواهید بگیرید چیست؟
چه کاری را می‌خواهید انجام دهید ولی اعتماد به نفسش را ندارید؟
چه چیزی به دل شما افتاده و به شما الهام شده؟
زمانی که چشمانت را می‌بندی تا به خواب بروی، چه چیزی به ذهنت می‌آید؟
زمانی که از خواب بیدار می‌شوی، اولین چیزی که به ذهنت می‌آید چیست؟
چه تغییر و تحولی رخ می‌دهد، اگر بزرگ‌ترین ترس خود را شکست دهید؟
چه الگو و سیستمی در زندگی یا کارتان وجود دارد که باید بازطراحی شود یا اصلا ایجاد شود؟
چه الگو‌هایی دارید و چگونه می‌توانید به آن‌ها نزدیک‌تر شوید؟
دوست داشتید چه چیزی را به یک دوست صمیمی می‌گفتید؟

مثال‌هایی از موضوعات علم کوچینگ و آموزش کوچینگ

طبق گزارش منتشر شده از دانشگاه ایالتی ارگان (Oregon state university) عناوین زیر موضوعاتی است که مراجعین برای کوچینگ درخواست می‌دادند:

 تغییر شغل
آزاد کردن زمان برای شروع پروژه‌های جدید
افزایش بهره‌وری سر کلاس‌های آموزشی
حل مشکل پرکاری و غرق شدن در کار
تعیین هدف و چشم انداز زندگی متناسب با چهاچروب ارزش‌های فرد
تبدیل شدن به یک سرپرست کارآمد
اولویت‌بندی چالش‌ها و مسایل
انجام دادن پروژه در زمانی کمتر از زمان پیش بینی شده
بهبود جلسات تیمی
سازماندهی و شروع پروژه‌های جدید
شناسایی و برطرف‌کردن موانع انجام دادن پروژه‌ها
بهبود مهارت گوش دادن
شفاف کردن انتظارات میان اعضای تیم و مدیریت
ملحق شدن به تیمی جدید
متمرکز ماندن بر روی یک پروژه بزرگ
مدیریت بدون استرس یک پروژه بزرگ
بهبود کارآمدی رهبری تیم
بهبود سلامت جسمانی
بهبود سلامت روحی و روانی
تقویت مهارت سخنرانی در جمع
بازیابی اشتیاق و نشاط در کار
نظم و انضباط
استفاده بهینه از زمان با اولویت‌بندی
تشکیل یک تیم قدرتمند
ایجاد تعادل بین کار و زندگی

در نگارش بخش‌هایی از این مقاله،از سایت «ریسلف» استفاده شده است.