انگیزه، اراده یا عادت؟ مسئله این است!
سرفصل های مهم این مقاله
نظریه‌های زیادی برای توضیح «رفتارهای انسان» ارائه شده است
نحوه عملکرد مغز انسان در قبال هر رفتار، موضوعی است که ده‌ها سال است به یکی از مهم‌ترین مباحث مورد علاقه جامعه شناسان تبدیل شده است.
شاید هرگز نتوانیم به نوع عملکرد مغز انسان در قبال هر رفتار دست پی ببریم اما می‌توانیم با ارائه نظریه‌ها و آزمون و خطای آن‌ها، شانس احتمال دستیابی به یک نظریه مورد قبول را افزایش دهیم.
مثلاً ویلیام گلاسر در کتاب مشهور تئوری انتخاب خبر از یک «ماشین رفتار» می‌دهد که در آن دو چرخ جلو از عمل و فکر تشکیل شده‌اند و چرخ‌های عقب نیز شامل احساس و فیزیولوژی است که تابع مسیر حرکت فکر و عمل هستند.
مطابق با نتایج آزمایشی دیگر که در دانشگاه دوک ایالات متحده انجام شده، به نظر می‌رسد بیش از 40 درصد رفتارهای ما در طول روز ناشی از «عادت» های ما و در نتیجه شکل‌گیری این عادت‌ها در طول زمان است.
محمد پیام بهرام پور به عنوان مدرسی که سال‌هاست در زمینه رفتارهای انسان و چگونگی بهینه سازی این رفتارها مطالعاتی داشته است، یک دسته بندی تازه برای رفتارهای انسان ارائه می‌کند. ابتدا این دسته بندی ساده را نگاه کنید و به پرسش‌های انتهایی در صورت تمایل پاسخ دهید:
تمام رفتارها یا اعمالی که انجام می‌دهیم را می‌توانیم در یکی از این سه دسته قرار دهیم:
بر اساس انگیزه
بر اساس اراده
بر اساس عادت‌ها
رفتارها بر اساس انگیزه
کارهایی که برای انجام دادنش حسابی مشتاقیم، دوستشان داریم، می‌خواهیم زودتر انجامش بدهیم و کارهایی از این قبیل در این دسته قرار می‌گیرند.
مثلاً شما هر روز مشتاق هستید که به مادرتان تلفن بزنید. با او صحبت کنید و جویای احوالش شوید. این «رفتار شما» بر اساس انگیزه است و در این دسته بندی قرار می‌گیرد.
یا فرض کنید حسابی مشتاق به ثمر رسیدن یک پروژه هستید.
این رفتارها با انگیزه شما انجام می‌شوند. نیازی نیست اراده‌ای برایش خرج کنید یا خودتان را به دردسر بیندازید. آن‌قدر مشتاقش هستید که خود به خود انجامش می‌دهید.
برای اینکه بیشتر یاد بگیرید، ابتدا گزارش سمینار بزرگ «انگیزه» را بخوانید و سپس فیلم این سمینار را تماشا کنید. (البته برای تماشای این سمینار، باید محصول حرفه‌ای را تهیه کرده باشید)
تنها در 3 دقیقه در آزمون آنلاین و رایگان «تعیین میزان اعتماد به نفس» شرکت کنید. بلافاصله، آزمونتان توسط «پیام بهرام پور» تحلیل خواهد شد:
رفتار بر اساس اراده
برخی دیگر از رفتارهای ما بر اساس میزان «اراده‌ای» که برایش مصرف می‌کنیم انجام می‌شود.
ما به انجام این دسته از رفتارها چندان تمایل نداریم؛ اما چون می‌دانیم نتایج مطلوبی برایمان در آینده به همراه دارد، حاضریم اراده به خرج دهیم و آن کار را انجام دهیم.
در حقیقت:
«امروز کارهایی را انجام دهیم که دیگران حاضر نیستند انجام دهند
تا فردا کارهایی را انجام دهیم که دیگران قادر نیستند انجام دهند.»
مثلاً گاهی اوقات ورزش کردن برایمان سخت است؛ اما چون می‌دانیم نتیجه‌ای ارزشمند مثل «سلامتی» برایمان به همراه دارد، حاضریم آن را انجام دهیم.
و یا خوردن زیاد غذاهای چرب اگرچه لذت بخش است، اما ما آن‌ها را نمی‌خوریم چون می‌خواهیم سلامتی‌مان را حفظ کنیم. (انجام ندادن یک کار هم یک نوع رفتار است).
به این ترتیب، برخی از رفتارهای ما بر اساس اراده است.
رفتارها بر اساس عادت‌ها
همان‌طور که اشاره کردیم، بر اساس نتایج یک مقاله منتشرشده در سال 2006 توسط محققان دانشگاه دوک در ایالت کارولینای شمالی، بیش از 40 درصد کارهایی که ما در طی یک روز انجام می‌دهیم، درواقع تصمیم نیستند، بلکه عادت هستند.
اینکه رفتارهای ما بر اساس «عادت‌های خوب» شکل گرفته یا «عادت‌های بد»، می‌تواند شاخص خوبی برای پیش بینی موفقیت یا عدم موفقیت ما در آینده باشد.
مغز همیشه در جستجوی راه‌هایی است تا تلاش خود را کم کرده و در مصرف انرژی صرفه‌جویی کند
به همین دلیل است که سعی می‌کند هر کار ثابت و معمولی را به شکل یک عادت درآورد، زیرا عادت‌ها به ذهن اجازه می‌دهند که تجزیه‌وتحلیل را کم کند.
ما می‌توانیم با شناخت الگوهای آن‌ها، رفتار خود را به سمت و سویی که می‌خواهیم هدایت کنیم.
مغز نمی‌تواند فرق بین عادت خوب و بد را تشخیص دهد بنابراین اگر عادت بدی داشته باشیم، این عادت همیشه در کمین است تا برای رفتار خود پاداشی مناسب دریافت کند.
با کنترل عادت‌ها می‌توانیم دنیایمان را زیرورو کنیم.
در مورد «قدرت عادت‌ها» بیشتر بخوانید:
چرا عادت های کوچک شگفت انگیزند؟
آیا ترک عادت در 21 روز یک افسانه است؟
سؤالات کوچک، پاسخ‌های بزرگ!
حال از شما می‌خواهیم به سؤال مهم در این زمینه پاسخ دهید و در قسمت کامنت ها بنویسید.
برای دقایقی ببینید رفتارهای روزانه شما بر اساس کدام یک از حالات بالاست و در کدام دسته بندی بیشتر قرار می‌گیرد.
مثلاً می‌توانید رفتارهای یک روز اخیر یا یک هفته اخیرتان را بررسی کنید.
حتماً برای ما در قسمت کامنت ها بنویسید. چون ما از نظرات شما در تحقیقات علمی خودمان، در سمینارها و در آموزش‌های آینده، حسابی استفاده خواهیم کرد.
منتظر پاسخ‌های شما دوستان عزیز هستیم.
در کتاب «قله» از اندرس اریکسن و ترجمه «پیام بهرام پور»، از تحقیقات شکفت انگیز پیرامون موفقیت و تخصص در هر کاری، رمزگشایی شده است:
